Все новости

Билигин Боронук олохтооҕо Акулина Стручковалыын кэпсэттим. Кини балаһыанньаны билиһиннэрдэ:

-- Суордаах барбытын истэн баран, бары бэлэмнэнэн саҕалаабыппыт. Ол эрээри маннык улаханнык барыахпыт дии санаабатахпыт. Быһыппыт тутуо диэн эрэнэрбит...

Нэһилиэк дьоно эппитин-аспытын бөһүөлэк үрдүк сиригэр баар булууска (ледник) укпуппут. Сэлиэнньэттэн 2 км тэйиччи үрдүк сиргэ, урукку кыыл пиэрмэтин учаастагар, эргэ дьиэлэр тураллар. Онно билигин эвакопуун буолла. 50-ча киһи, аһын-үөлүн илдьэ тахсан, уу барыар диэри олороллор.

Ол эрээри уубут баран биэрбэт... Хата, төттөрү эбиллэр. Билигин ардах суох эрээри, сарсыҥҥыттан кэлэр диэн көрдөрөр. Бу иннинэ 2 нэдиэлэни быһа былыт эргийэн кэлэ-кэлэ түспүтэ.

Дьокуускайтан 12 быһааччы кэлбитэ. Олор оскуолаҕа олохсуйдулар. Дьону мотуорунан эвакуационнай пууҥҥа тиэйэллэр-таһаллар.

Оскуолабыт 48 үөрэнээччилээх. Онтон 18 оҕото бу билигин Баатаҕайга көтөөрү кэтэһэ олорор. Салгыы Дьокуускайга лааҕырга барыахтаахтар.

Оруобуна 20 хонуктаах оскуолатааҕы лааҕырга сылдьан бүтэн, сир астаары, оттоору сылдьыбыттара. 10 оҕо Верхоянскайга научнай лааҕырга дьарыктанан кэлбитэ. Маннык эрэ буолуо  диэн өйбүтүгэр да суох этэ буоллаҕа дии.

Ходуһаларбыт ууга сыталлар, кур оппут былдьанна. Ханна хайдах оттуурбут боппуруос буолла.  Быйыл уустук кыстык буолар чинчилээх. Сүөһүлэрбитин, сылгыбытын эвакопуун таһыгар күрүө-хаһаа иһигэр хаайбыттара. Түүннэри бары утуйбакка түбүгүрүү.    

Уу муҥутуур (критическэй) таһыма 9 м 80 буолуохтааҕын, биһиэнэ сарсыарда 10 м 75 этэ. Билигин эбиэккэ өссө эбилиннэ ини.

Мин дьиэм муостатыттан 30-40 см бычалыйбыта. Малбытын иккис этээспитигэр таһаарбыппыт да, билигин сэрэхэчийэн, иккис мэндиэмэн ламинатын көтүрээри сылдьабыт.

Билигин балтараалаах сиэммин кытта үөһэ Ноговицыннарга баарбыт. Бу үтүө ыал бэйэтэ эвакопуун буолан олорор. Манна 75 саастаах Екатерина Иннокентьевна, 10 оҕолоох Аммосовтар, Афанасий Потапов дьиэ кэргэнэ бары бааллар.

Ыал аҕата, физкультура учуутала Василий Васильевич Ноговицын уонна кини кэргэнэ, оскуолабыт дириэктэрэ Нина Афанасьевна Потапова олох барытын дьаһайа, салайса сылдьаллар. Кыыстара Екатерина Васильевна Ноговицына – Үөһээ Дьааҥы улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ. Кини оруобуна уоппускатыгар манна сайылыы кэлбитэ. Хата, кини баар буолан, министиэристибэлэри, Евгения Исаевналааҕы, дьокутааттары кытта кэпсэтэ-билсэ, балаһыанньаны сырдата олорор. Үлэ миниистирэ Елена Волкова олус көмөлөһөр. Реабилитационнай кииннэргэ ылар буоллулар. Екатерина Васильевна олохтоох дьаһалта баһылыга Надежда Васильевна Потаповалыын барытын быһаара сылдьаллар.

Билиҥҥитэ көмө ас-үөл, таҥас кэлэ илик. Бу Госкомобеспечение бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Иннокентий Андросовы күүтэн олоробут. Ол бөртөлүөтүнэн 18 оҕобут Баатаҕайдыыр.

Иллэрээ күнтэн ыла быһыты бөҕөргөтүү үлэтэ күүскэ барбыта. Тыраахтардаах дьоммут Ньургун Аммосов (ОДьКХ үлэһитэ), Рожин Петр (оскуола суоппара), Соловьев Петр ( дьаһалта бульдозериһа), Семен Горохов (чааһынай көлөтө) утуйалларын да умнан туран, бэйэлэрин дьиэлэрин-уоттарын быраҕан туран, 3 күн түүннэри-күнүстэри үлэлээтилэр. Ол эрээри үөһэттэн Сартаҥ, Дулҕалаах, аллараттан Адыаччы үрэхтэрэ хааларыттан тахсан, быһыты хас да сиринэн алдьанна.

Билигин хоромньуну ааҕа иликтэр. Уу бардаҕына ол быһаарыллар буоллаҕа дии.

Дьиҥэр, уу быһыттан тахсара бытаан этэ. Ол оннугар бөһүөлэги ылара олох чыпчылыйыах бэтэрээ өттүгэр этэ.

Маннык уу 2004 уонна 2013 сыллаахха кэлэн ааспыта. Онно Бырабыыталыстыба олус көмөлөспүтэ. Ол курдук, 2004 сыллаахха улаханнык ууга барбыт 4 ыалга кыбартыыра ыларга сэртипикээт биэрбиттэрэ. Олохтоохторго тутуу матырыйаалын түҥэппиттэрэ. Онон бу да сырыыга улахан өйөбүл оҥоһуллуо диэн эрэнэбит.