Бэлиэ күн

Толору аатым Алексей Иосифович Муксунов диэн. Намтан бэйэтиттэн төрүттээхпин. Саҥа үйэни көрсө, 1999 сыл ахсынньы 30 күнүгэр төрөөбүтүм. Кыра эрдэхпиттэн уруһуйга дьоҕурдаах буоламмын, тохсус кылааһы этэҥҥэ бүтэрэн баран, 2016 сыллаахха Намнааҕы педагогическай колледжка туттарсан киирбитим. Түөрт сыллаах “изобразительное искусство и черчение” диэн үөрэххэ. Бу түөрт сыл устата графикаҕа, живописка, тимиринэн ууһаныыга, скульптураҕа, уҥуоҕу кыһан, оҥоһук оҥорорго, чертежтуурга уһуйуллан, идэбэр элбэх билиини ылбытым. Дипломнайбын скульптура хайысхатыгар суруйбутум. “Сүктэр кыыс”, ол эбэтэр кэргэн тахсар кыыс тиэмэтин таламмын, үлэбин “5” сыанаҕа көмүскээн, үөрэхпин сайын от ыйыгар бүтэрбитим.

Онтон үлэ көрдөөн, Кириэс Халдьаайы оскуолатыгар учууталынан бараары гынан баран, дойдубуттан ыраах баҕайы диэн аккаастаммытым. “Үлэ булбатахпына аармыйалыам”, -- диирим. Эрдэттэн оннук толкуйдаах буоламмын, Ийэ дойдубар ытык иэспин төлүү барбытым.

2020 сыл атырдьах ыйын 12 күнүгэр Хабаровскайга бэйэтигэр 14-с “отдельная гвардейская бригада специального назначения” диэн байыаннай чааска түбэспитим.

 Тиийбиппит бастакы күнүгэр тута: “Хантараакка илии баттааҥ”, -- диэн сүбэлээбиттэрэ. “Эбэтэр баттаабатаххытына, араас сирдэринэн тарҕаталыыбыт”, -- диэбиттэрэ.

Онон үс нэдиэлэ Хабаровскайга ол 14-с “отдельная гвардейская бригада специального назначения” сылдьыбыппыт. Үс нэдиэлэбит, санаабар, биир сыл курдук ааспыта. Онтон саха 5 уолун Хабаровскай биир бөһүөлэгэр баар тааҥкаҕа үөрэтэр 240-с полкаҕа (240-й учебный танковый полк) ыыппыттара. Бастакы ротаҕа түбэспиппит. Саҥаттан саҥа сиргэ адаптацияланар эрэйдээх соҕус этэ. Ол эрээри полкабытыгар сахалар элбэх этибит. Саха сиригэр сылдьар курдук этэ, омуннаан эттэххэ.

Чэ, онон аны танкист буолбуппут. “Учебкаҕа” күммүт-ыйбыт олох түргэнник элэҥнэтэн ааһара. Тааҥкаҕа бастакыбын олорон, ыытан, ытыалаан, астыныы бөҕө. “Учебкаҕа” аһылыктара мөлтөҕө. Ол иһин ким да көрбөтүгэр күрээн, полкрут иһигэр баар маҕаһыыҥҥа тиийэн, ас атыылаһан аһыырбыт.

Учебкаҕа оннук уоран, өссө төлөпүөн туттар этибит. Сенсорнайдарбытын туттахтарына, былдьаан ылаллара. Ол иһин кладовщик буолбутум -- кистээн уолаттарым, бэйэм төлөпүөннэрбитин ииттэрээри. Кладовщик диэн таҥаска эппиэттиир киһи. Бээтинсэ аайы ыраас таҥаһы түҥэтэр. Ону халлаан туруга хайдаҕыттан көрөн биэрэрим. Ардахтаах күн – дождевик, бадарааҥҥа – саппыкы, тымныыга – халыҥ таҥаһы, о.д.а.

Түөрт ый түргэн баҕайытык ааһан, сэтинньи 27 күнүгэр Псков куоракка баар ВДВ-га анаабыттара. Толору аата “76-я гвардейская десантно-штурмовая Черниговская Краснознамённая, ордена Суворова дивизия” диэн. Хабаровскайтан Псковка диэри 9 күн поеһынан айаннаабыппыт.

         Ахсынньы 6 күнүгэр чааспытыгар кэлбиппит. Үчүгэй баҕайытык көрсүбүттэрэ, тута аһаппыттара. Астара Хабаровскайдааҕар минньигэс бөҕө, киһи эрэ астынан аһыыр аһылыктаахтар. Саллаакка сыһыаннара да атын. Кунуопкалаах төлөпүөнү көҥүллүүллэр. Онон мэлдьи бэйэбитин кытта сиэппитигэр укта сылдьабыт. Ону таһынан сенсорнай төлөпүөннээхпитин улаханнык туох да диэбэттэр, буойбаттар. Сержаннарбыт: “В армии все можно, только без палева”, -- дииллэр.

Ый курдук буолан баран, полигоҥҥа барбыппыт. Оннук иккилии нэдиэлэ сылдьан баран, казармаҕа кэлэн, нэдиэлэ курдук олоробут. Казармабыт кубриктар (хостор). Биир кубрикка 7 киһи. Олус үчүгэй усулуобуйалаах, барыта баар уонна саҥа: душ, таҥас сууйар массыына, сушилка, туалет.

Күммүт арааһынайдык ааһар. Сороҕор сытабыт мээнэ, сороҕор строевойдуубут. Ардыгар “рабочка” буолааччы. Псков куоракка бэйэтигэр тахсан күүлэйдээн кэлэбит. Арыт “увольнение” биэрэллэр.

Ыам ыйыгар эбии бэлэмнэниини (доп.подготовка) аһыахтаахпыт. Парашютунан ыстанарга, парашюту сааһылаан хомуйан уурарга  эрчийиэхтээхтэр. Сайын үөһэттэн парашютунан ыстанарбытын долгуйа күүтэбит.

Урукку аармыйаҕа курдук, наһаа ноҕуруускалаабаттар. Биир эмэ күн ноҕурууска ылабыт, ол эрээри хайаан да сынньалаҥ бириэмэ биэрэллэр.

Манна дойдум салгына тиийбэт эбит. Эрдэ “атын дойдуга олохсуйа барыам” диэн толкуйдааччым. Билигин санаам уларыйда. Сахам сиригэр олохсуйа хаалыам.

Аармыйа эдэр ыччаты дьиссипилиинэҕэ үөрэтэр. Иккиһинэн, олоххо тулуурдаах буоларга уһуйар. Үсүһүнэн, тус бэйэбэр дьиҥнээх саха буоларбын өйдөттө, омугум аатын үрдүктүк тутарга туһаайда. Ол иһин чиэстээхтик сулууспалыы сылдьабын.

22.02.2021 сыл.

***
Алексейы уонна Саха сириттэн сулууспалыы сылдьар ыччаппытын парламент хаһыатын аатыттан Ийэ дойдуну көмүскээччи күнүнэн эҕэрдэлиибит.  Ийэ дойдугутугар ытык иэскитин чиэстээхтик төлөөн, этэҥҥэ эргиллэн кэлэргитигэр баҕарабыт.