Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -12 oC

Ыам ыйын 11 күнүгэр П.А. Ойуунускай аатынан Литература түмэлигэр медицинэ билимин дуоктара, РФ суруналыыстарын, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Валериан Николаев САССР 100 сылыгар анаан, 2020-2022 сылларга суруйан таһааттарбыт кинигэлэрин «Олорбучча, сололоммучча» диэн ааттаан билиһиннэрдэ.

Ыам ыйын 11 күнүгэр П.А. Ойуунускай аатынан Литература түмэлигэр медицинэ билимин дуоктара, РФ суруналыыстарын, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Валериан Николаев САССР 100 сылыгар анаан, 2020-2022 сылларга суруйан таһааттарбыт кинигэлэрин «Олорбучча, сололоммучча» диэн ааттаан билиһиннэрдэ.


Валериан Парфеньевич бэйэтэ этэрин курдук “олорбучча, сололомучча” хамсык ыарыы туран, дьону хаайбытыгар икки аҥаар сыл иһигэр алта кинигэни суруйан таһааттарда. «Күүстээх Ньукулаайап» (2020 с.), «Про туберкулез... » (2021 с.), «За образцовую работу в органах здравоохранения награждаются... » (2021 с.), «Сарсыҥҥылаах буолаары... » (2021 с.), «Якутский научный центр РАМН и Правительства РС (Я) : у истоков становления» (2022 с.), «Учуутал Иван Николаевич Данилов» (2022 с.) Биир киһи холугар олус улахан үлэ. Валериан Парфеньевич кинигэлэрэ архыып докумуоннарын, элбэх литератураны чинчийии түмүгэр тахсыбыт буоланнар, медицинэ, история, доруобуйа харыстабылын тэрийии, спорт эйгэлэрин хабаллар. Кини идэтинэн фтизиатр быраас. “Сарсыҥҥылаах буолаары...” диэн кинигэтигэр ааптар медицинэҕэ, наукаҕа, судаарыстыбаннай уоргаҥҥа үлэтин, суруйар эйгэҕэ киириитин туһунан суруйар.
“Эһэм Дайыланы баттарбын, суруксуппунан сураҕырыаҕым. Өбүгэм мындырыттан ылларбын, кыраҕа кыайтарбат кыахтаныаҕым”, -- диэн биир хоһоонуттан булан ааҕабыт. Дайыла эһэлэрин, кырдьык даҕаны, элбэх сиэн, хос сиэн удьуордаан, биллэр суруналыыстар, суруйааччылар. Валериан Парфеньевич быраата Борис Парфеньевич суруналыыс, өр кэмҥэ Сунтаар улууһун хаһыатыгар сүрүннүүр эрэдээктэринэн үлэлээбитэ, балтылара Галина Нельбисова, Надежа Егорова-Намылы биллэр суруналыыстар, суруйааччылар. Кинилэр туйахтарын сиэн бырааттар, балыстар хатаран эрэллэр.

Айталина_2.jpg
– Сэллик кутталлаах ыарыы буоларын быһыытынан фтизиатрдар ыарыыны сэрэтии, тэнийэ илигинэ булуу, сөпкө эмтэнии туһунан хаһыакка суруйарбыт үлэбит биир көрүҥэ этэ. Күндэ аатынан Кутана орто оскуолатыгар 9-10 кылаастарыгар нуучча тылын учуутала Ф.В. Панфилова элбэхтик өйтөн суруйтарара, онуоха миэннэрэ хайҕанан, оройуоҥҥа, куоракка киирэллэрэ. Онон оччолортон сурукка сыстыбыт буолуохпун сөп, -- диир Валериан Парфеньевич.
Кини 2014 с. Россия суруналыыстарын, СӨ суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ буолбута. СӨ суруйааччыларын Сойууһун бэрэссэдээтэлэ, народнай поэт Иван Мигалкин: “Биир хоһооннорун кинигэтинэн Сойууска киирбитэ. Мин кинини инникитин үлэлиэ диэммин иэс баайан ылбытым уонна ол иэһин толордо диэн бүгүн өһүлэбин”, -- диэбитэ. Дьэ, кырдьык даҕаны, кини суруйааччы иэһин толорбута чахчы. Онтон бэттэх илиитин суруйар үлэттэн араарбакка, бу кэлин тахсыбыттары кытта аахтахха 21 кинигэлээх. “Сааһырбыппын умнуом, сарсыҥҥыбын саныам”, -- диирин сылыктаатахха, Валериан Парфеньевич айар үлэтигэр былаана элбэх. “Сарсыҥҥылаах буолаары...” кинигэтэ ураты ис хоһоонноох. Манна биир киһи олоҕун суола арыллар эрээри бүтүн дойду ааспыт кэмэ, ньиргиэрдээх олоҕо көстөр.
Мин дьүөгэм Галина Нельбисова бииргэ төрөөбүт убайын Валерианы билэр курдук этим даҕаны, олох билбэт эбиппин. Медицина сайдарыгар үлэтэ бу улахана, суолталааҕа... Үөрэммит сыллара, бииргэ алтыспыт чаҕылхай учуонайдара, быраастара... Олор тустарынан ааптар көннөрү хайгаабат, үлэлэрин төрүкү билэр киһи ымпыктаан-чымпыктаан, ордук хос тыла суох, чахчыга олоҕуран арыйар. Доруобуйа харыстабылын миниистирин бастакы солбуйааччынан үлэлии сылдьан, буолар мунньахтары, планеркалары суруна сылдьыбытын ааҕан баран сөхтүм. Доруобуйа харыстабылыгар 1990-ус сылларга туох-ханнык үлэ барбыта манна көстөр.

Айталина_--4.jpg
Ону таһынан өссө биир ураты суолу бэлиэтиир тоҕоостоох. Валериан Парфеньевич элбэхтик архыыпка үлэлээн, баар докумуоннарга олоҕуран былыр олорон, айан-тутан ааспыт дьон олохторун суолунан драмалары суруйар. Манна “Эйигин сөбүлүүр Лев Толстой” диэн 13 хартыыналаах драмата киирбит. Саха биир бастакы бырааһа Сокольников нуучча улуу суруйааччытын Лев Толстойу кытта алтыһыыта суруллар. Драмаҕа В. Никифоров-Күлүмнүүр, Крафт оруоллара эмиэ арыллар. Историческай драма тыйаатырга туруорулларыгар бэлэм сценарий, режиссердар таба көрүөхтэрэ диэн эрэнэбит.
“Бүппүт-оспут суолларбын
Санаабар эргитэн сыыйдым.
Ырааппыт да буолларбын
Эдэрбэр эргиллэн ыллым.

Төнүннүм оттообут алааспар,
Аҕа хотуурун суолугар.
Киирэн таҕыстым сайылыкпар,
Ийэм үрүҥ илгэ сайыныгар.

Харааста, долгуйа хаамтым
Хаттаан суол уурбат хаарбынан.
Хоргута, хомойо сырыттым
Хаһан да сүүрбэт ыллыкпынан.

Онтон сыыйа уоскуйуом,
Бүгүҥҥүбэр төннүөм,
Сааһырбыппын умнуом,
Сарсыҥҥыбын саныам”.

Хайдахтаах киһи санаатын ортотунан киирэр тылларый?1
Доруобуйа харыстабылын туйгуна, Медицинскэй науканы уонна үөрэхтээһини тэрийии государственнай бириэмийэтин лауреата, Сунтаар улууһун, Кутана нэһилиэгин Ытык олохтооҕо, суруналыыс, суруйааччы, медицинэ билимин дуоктара Валериан Парфеньевич Николаевы бу күн бииргэ үлэлээбит, үөрэммит доҕотторо, ааҕааччылара кэлэн эҕэрдэлээтилэр. Сунтаар улууһун Дархан оһуохай этээччитэ Анатолий Алексеевич Амвросьев эҕэрдэ тойугунан биһирэм күнү аспыта ураты тыыны, суолтаны биэрдэ.
Валериан Николаев күн күбэй Ийэтигэр, Николаева Марфа Ивановнаҕа, анаабыт айымньыта элбэх. Ону бэлиэтээн туран, «Күрүлгэн» уус-уран сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ Афанасий Гуринов быйылгы Ийэ сылыгар анаммыт айар үлэ күрэҕэр Ийэҕит аатынан анал номинацията олохтуоххут этэ диэн сиэрдээх этиини киллэрбитин оҕолоро үөрүүнэн ылыннылар.
Биир идэлээхпит, суруналыыс Изабелла Антипина Валериан Парфеньевиһы олус сөпкө «сырдатар суруйааччы» диэбитин кытта толору сөбүлэһэбит. Кини кинигэлэрэ байыталлар.

Айталина Никифорова-Шадрина

  • 1
  • 1
  • 0
  • 0
  • 1
  • 0

Комментарии (1)

This comment was minimized by the moderator on the site

Я, вместе училась в ЯГУ с Ва лерианом Парфеньевичем ,был немногословный серьезный студент,учился хорошо,очень обстоятельный любознательный.Я живу далеко,поэтому почти не общаюсь с коллегами,с появлением интернета стала следить за своими коллегами в т.ч за Валерианом .с произведениями мало знакома, читала стихи который он подарил нам при встрече в Якутске.Горжусь своим одногруппником земляком.Желаю творческого долголетия, здоровья, мирного неба, прожить с Марией до 100лет.

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением