Уопсастыба

Биир оннук үгэс буолбут бырайыагынан “Удьуор утума” тэрээһин буолар. Гимназияҕа саҥа үөрэнэ киирбит бэһис кылаас кэлэктиибэ тэрийэн ыытар бырайыага быйыл уон бэһис төгүлүн ыытылынна. Быйыл гимназия боруогун атыллаабыт 29 уол төрөппүттэрин кытта төрүччүлэрин үөрэтэн, эрдэттэн бэлэмнэнэн, түмсэн, бу тэрээһини үрдүк таһымнаахтык ыыттылар.

“Удьуор утума” тэрээһин сахалыы сиэринэн алгыһынан саҕаланна. Гимназия интернатын маҥнайгы сэбиэдиссэйэ, РФ уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, талааннаах хоһоонньут Г.Н. Иванова-Айтыына “уолаанчыктары” үүнүү-сайдыы аартыгар арчылаата. Тэрээһини аҕалар Александр Гоголев уонна 15 сыл анараа өттүгэр маҥнайгы “Удьуор утумун” ыыппыт Анатолий Васильев иилээн-саҕалаан ыыттылар. Икки кылаас уолаттара аҕаларын кытта “Дойдум миэнэ – Уус Алдан” ырыаны күргүөмүнэн ыллаан тэрээһини саҕалаатылар, “Уол оҕо барахсан” уус-уран дьүһүйүүнү доргуччу аахтылар. Кылаас ийэлэрэ саламалаах үҥкүүнэн уолаттарын эҕэрдэлээтилэр. Салгыы хас биирдии уол төрүччүтүн уонна киэн туттар аймахтарын туһунан тэрээһин кыттыылаахтарын иннигэр тахсан киэн тутта кэпсээтэ.

Федот Васильев, Ярослав Васильев төрүттэрин 15 көлүөнэҕэ тиийэ үөрэппиттэр. Уолаанчыктар ортолоругар саха национальнай дьоруойа Баһылай Манчаары, Таатта биллэр баайдара Оруоһуттар, ыраах Өлөөн улууһун Солоҕоон нэһилиэгин төрүттээбит Солохто, Саха Автономиятын төрүттэспит И.Н. Барахов сыдьааннара, Саха АССР үөрэҕин, доруобуйатын, социальнай хааччыйыытын маҥнайгы наркома А.Ф. Бояров хос-хос-хос сиэнэ, саха биллэр суруйааччыта, түмэт уонна судаарыстыба диэйэтэлэ В.А. Протодьяконов-Кулантай икки аймаҕа, үс сэрии кыттыылааҕа, майор Д.Д. Оллонов аймаҕа, Аҕа дойду улуу сэриитин 10 кыттыылааҕын хос сиэннэрэ, Үлэ Дьоруойа Д.Д. Бурцев сиэнэ, 10 оҕолоох икки Дьоруой-Ийэ, удьуор салайааччылар, уустар, булчуттар, саахыматчыттар сиэннэрэ, чэпчэки атлетикаҕа спорт маастара Артур Бурцев, Дыгын оонньууларын сэттэ төгүллээх кыайыылааҕа Иван Белолюбскай, Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыската Анна Дьячковская, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа Петр Садовников бырааттара уо.д.а. бааллар. Ырыа куттаах Лукачевскайдар, Портнягиннар, Гоголевтар дьиэ кэргэннэрэ уонна Дима Нафанаилов, Александр Гоголев ылбаҕай ырыаларынан уолаттар кэпсээннэрин ситимнээн биэрдилэр.

Уолан Васильевич Колодезников, дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччы:

– “Удьуор утума” тэрээһин уол оҕо төрүччүтүн, биллиилээх, үрдүк ситиһиилээх үлэһит хаан-уруу аймахтарын билэ, кинилэринэн киэн тутта улаатарыгар уонна дойдутун, бар дьонун иннигэр эппиэтинэстээх буоларыгар иитэр суолтата улахан. Бэһис кылаас кэлэктиибэ гимназия таһымыгар ыытар бастакы тэрээһинэ буолан, уолаттар, төрөппүттэр түмсүүлээх буолалларыгар олук уурар. Бырайыак ааптара – саха тылын, литературатын учуутала Н.В.Бурцева. Быйылгы үбүлүөйдээх тэрээһини Наталия Васильевна уонна Розалия Анатольевна Готовцева кураатар быһыытынан салайан ыыттылар”.

Н.В.Бурцева, бырайыак ааптара, 5 “б” кылаас кураатара:

-- “Удьуор утума” тэрээһин сылын аайы тупсан, чочуллан иһэриттэн үөрэбин. Хас биирдии кылаас бэйэтэ ураты көрүүтүн киллэрэр. Ол курдук оҕо төрүччүтүн билиһиннэриитин кытта “Киэн туттар аймаҕым”, “Дьиэ кэргэним мэтээлэ”, “Дьиэ кэргэним дьарыга”, “Дьиэ кэргэним сэдэх тэрилэ (раритет)” уо.д.а. тиэмэлэринэн кэпсиир. Маны сэргэ кэллиэксийэ, араас дьарык, оҥоһук быыстапкалара оҥоһуллар. Быйылгы тэрээһини төрөппүттэри кытта хаста да мунньахтаан, сүбэлэһэн баран, биир тыынынан барар уус-уран музыкальнай туруоруу быһыытынан сценарийдаан ыыттыбыт. Уолаттар сүрдээҕин кыһаллан, ылынан туран бэлэмнэннилэр. Төрөппүттэр эмиэ көхтөөхтүк кытыннылар, бары да талааннаах дьон эбит. Онон инникитин уолаттарбыт ситиһиилээх дьоһун дьон буола улааталларын туһугар өссө түмсүүлээхтик бииргэ үлэлиэхпит диэн эрэнэбин”.

Р.А.Готовцева, биология учуутала, 5 “а” кылаас кураатара:

– “Удьуор утумугар” олус долгуйан туран эппиэтинэстээхтик бэлэмнэннибит. Хас биирдии дьиэ кэргэн төрүччүтүн сиһилии үөрэттэ. Уолаттар дьон иннигэр тахсан, киэн тутта кэпсээтилэр. Төрөппүттэр бука бары сценарий, оформление, музыкальнай нүөмэр, ас бөлөхтөрүнэн арахсан үлэлээтилэр. Талааннаах төрөппүттэр оҕолоро эмиэ талааннаахтар. Бэлэмнэнии кэмигэр уолаттар, төрөппүттэр уонна куратордар ыкса билистибит, бары биир кэлэктиип буоллубут.

Нюрбина, Анатолий Васильевтар, төрөппүттэр:

– 14 сыллааҕыта улахан уолбут Айтал бу гимназияҕа үөрэнэ киирбитэ. Кураатарбыт Наталия Васильевнаны кытта уолаттар төрүччүлэрин үөрэтэн билиһиннэрэр “Удьуор утума” тэрээһини ыыппыппыт. Билигин да тиһигин быспакка салҕана турарыттан үөрэбит, киэн туттабыт. Быйыл кыра уолбут Федоту кытта кытынныбыт. Бу тэрээһин оҕолорбут удьуор утумун салҕааччы, дьиэ кэргэннэрин иннигэр эппиэтинэстээх буола улааталларыгар улахан суолталаах диэн сыаналыыбыт.

Саргылаана, Александр Гоголевтар, төрөппүттэр:

-- Уолбут Даян быйыл “Уолан” гимназияҕа үөрэнэ киирдэ. Маҥнайгы чиэппэри түмүктүүр “Удьуор утума” диэн бэртээхэй тэрээһин буолла. Куратордарбыт салалталарынан бары эрдэттэн бэлэмнэммиппит. Саха уола бэйэтин төрүтүн билиэхтээх диэн толкуйтан тахсыбыт дириҥ силистээх бырайыак эбит. Уолаттарбыт төрүччүлэрин үөрэтэн, наһаа үчүгэйдик кэпсээтилэр. Төрөппүттэр оҕолорбутун кытта тэҥҥэ эбии үөрэтэн, хасыһан, элбэҕи биллибит. Уолаттар ортолоругар өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр дьон сыдьааннара баалларын сөҕө, астына иһиттибит. Оҕолорбут кэпсээннэрин олус болҕойон иһиттибит. Сорохтор аймахтыы буолан таҕыстыбыт. Тэрээһиммит сахалыы сандалынан түмүктэннэ. Уолаттар өбүгэлэрин аһын астына аһаатылар. “Удьуор утума” бырайыак тиһигин быспакка, салҕанан бара турарыгар баҕарабыт”.

Айнар Аммосов, 5 “а” кылаас прогимназиһа:

– “Удьуор утумугар” төрүччүбүн үөрэттим. Хос эбээм туһунан элбэх саҥаны биллим. Төрүччүнү билэр олус наадалаах. Улааттахпына оҕолорбор кэпсиэм.

Семен Портнягин, 5 “б” кылаас прогимназиһа:

– “Удьуор утума” тэрээһиҥҥэ төрүччүбүтүн үөрэтэн кэпсээтибит. Мин киэн туттар аймаҕым Кулантай туһунан эбии биллим. Кини биллэр суруйааччы уонна салайааччы. Бырааһынньыкка бука бары сахалыы таҥныбыппыт. Төрөппүттэр эмиэ кытыннылар. Оҕолор бары ыллаатыбыт, хоһоон аахтыбыт уонна үҥкүүлээтибит. Төрөппүттэрбит бэлэмнээбит минньигэс астарын тото сиэтибит.

“Удьуор утума” бырайыак уол оҕону иитиигэ-сайыннарыыга дьиэ кэргэни, аймах дьону түмэр, биир сомоҕо оҥорор бырайыак быһыытынан инникитин да салҕанан барарыгар эрэнэбит.