Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -21 oC

«Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха, тылбыт-өспүт тыыннаах, үйэлээх, инникилээх буолар». Хатаска Дьокуускай куорат оҕо уһуйааннара мустан, олоҥхо эйгэтигэр киирдилэр.

«Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха, тылбыт-өспүт тыыннаах, үйэлээх, инникилээх буолар». Хатаска Дьокуускай куорат оҕо уһуйааннара мустан, олоҥхо эйгэтигэр киирдилэр.

Сэтинньи ый саха санаалаахха, дьиҥ чахчы ис-тас туруктуун төрүт үгэһи, олохпут тутулун ылынааччыга, тыл – өс баайын-дуолун иҥэринээччигэ бэлиэ күннэрэ элбэхтэр – Олоҥхо уонна Хомус күннэрэ, Байанай ыйа. Онтон быйыл бу күннэри силбэһиннэрэ саха тылын уонна литэрэтиирэтин уонна култууратын учууталларын иккис сийиэһэ буолан ааста.

Бу улахан тэрээһиннэр, анал күннэр сайдар – үүнэр аналлаах Хатаспытын ааһа барбатылар. Ол курдук, сэтинньи ыйы түмүктүүр күҥҥэ, Хатастааҕы Дьокуускай куорат 70 нүөмэрдээх “Кэрэчээнэ” оҕо уһуйаанын кэлэктиибин (сал. Николаева Г.С) көҕүлээһининэн, өйгө-санааҕа хаалар үтүөкэн тэрээһин – “Олоҥхо түһүлгэтэ” диэн күрэх буолан ааста. Күрэх аата да этэринии, төрүт тыл сүөгэйин-сөлөгөйүн өйгө-санааҕа, эккэ-хааҥҥа иҥэрэргэ туһуламмыт үлэни үрдүк сыанаттан көрөөччү дьүүлүгэр таһаарар сыаллаах-соруктаах, киин куораппыт уонча оҕо уһуйаанын биир сиргэ түмтэ. Барыта 208 киһи кыттыылаах түһүлгэ буолла.

647217d5 5e37 468c a005 2fda6324afd2

Оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕо өй-санаа өттүнэн таһымыгар сөптөөх гына оҥоһуллубут олоҥхоттон быһа тардыылар, эбэтэр олоҥхоҕо олоҕурбут театрализованнай көстүүлэри көрдүбүт. Оҕолорбут тыллара имигэһэ, этэр-тыынар тиэкистэрин өйдөөн-дьүүллээн туран ааҕыылара, туойарга да холонуулара, оһуохайдаан да ылыылара сүргэбитин көтөхтө, санаабытын көнньүөртэ. Биллэн турар, маннык улахан таһымнаах, киэҥ далааһыннаах тэрээһин эмискэ көтөн кэлбит санааттан, быстах быһаарыныыттан буолбатах. Бу иннинэ уонунан сылларга барбыт ситимнээх-сибээстээх, дьэҥкэ сыаллаах-соруктаах, чопчу, чуолкай хайысхалаах, дириҥ хорутуулаах үлэ чыпчаалларыттан биирдэстэрэ бу тэрээһин буолар.

Хатаска “Тускул” КК кэлэктиибин (оччолордооҕу дириэктэр Чепалова Л.М) көҕүлээһининэн, 2008 сылга Хатаска “Олоҥхо - олохпут ситимэ” диэн бырагыраама ылыныллыбыта. Ол чэрчитинэн Хатас дьоно-сэргэтэ (түөлбэлэр), тэрилтэлэр бары тыл-өс, өй-санаа, эт-хаан өттүнэн иитэр-үөрэтэр эйгэни тэрийиигэ, норуот хаһаайыстыбатын бары салаатын үлэтигэр-хамнаһыгар үтүө үгэстэрбит сүрүн хамсатар күүс буолалларын өйдөөн туран, биир сомоҕо буолбуппут. Манна нэһилиэнньэ бары араҥата кыттан, бу уонунан сылларга быстыбатах, ситимнээх үлэ түмүгэр сахалыы өй-санаа, тылга-өскө сыһыан, үгэстэри тутуһуу баар диэн эрэллээхтик этэр кыахтанныбыт. Биир чаҕылхай туоһута - сэтинньи ый 27 күнүгэр - көрөөччү дьүүлүгэр тахсыбыт С.А.Зверев – Кыыл Уола суруйан хаалларбыт “Кулун Кугас аттаах Куллустай Бэргэн” диэн олоҥхотун туруорууга, нэһилиэк 120 киһитэ кыттыбыта буолар. Ону кытары тилэх баттаһыннара, “Олоҥхо түһүлгэтэ” бэрт тэрээһиннээхтик ааста.

06ca9640 3f09 45d6 988e 8b30c3fa6f33

Күрэх олоҥхоҕо анаммыт үгүс-элбэх тэрээһиннэртэн, күрэхтэртэн, көрсүһүүлэ ураты ирдэбилэ – оҕолору кытта хайаан да иитээччилэр буолуулара. Бу ураты ирдэбил тус сыалын ситистэ диэн сыаналаатыбыт. Маннык бииргэ үлэлээһин тылга-өскө, таба саҥарыыга, уобарыһы толору биэриигэ, сыанаҕа толлубакка тахсыыга, бэйэҕэ эрэли таһынан атыттарга эрэллээх буолууга, оҕолор иитээччилэригэр сыһыаннарыгар үтүө түмүктэри аҕалбыта мөккүөрү үөскэппэт. Иитээччилэр олоҥхону үөрэтиигэ муусука салайааччыны, эбии үөрэхтээһин уһуйааччытын (педагог) кытта олох ыкса ылсан, эппиэтинэһи сүгэн, бэйэлэригэр саҥа эйгэни, сонун көрүүнү ылыннылар, тус бэйэлэрин холобурдарынан оҕолорун кытта тэҥҥэ тургутууну аастылар. Хайа уонна саҥа ааттар, саҥа талааннар эмиэ кэллилэр.

ba958984 9d68 4dc0 a4ff 8cf6d6e08895
Ханнык баҕарар күрэх, күөн көрсүһүү таһыма кини дьүүллүүр сүбэтин састаабыттан быһаччы тутулуктаах. “Кэрэчээнэлэр” бу боппуруоска күүскэ үлэлэспиттэрэ, бэрэссэдээтэл буоларга ааттаах – суоллаах, үйэ чиэппэрин устата быстыбакка бара турар “Олоҥхо дойдутун оҕотобун” диэн бэстибээли ыытан, ыытыһан кэлбит, төрөөбүт тылбыт дьылҕатын туһугар ис сүрэҕиттэн ыалдьар, дириҥ билиилээх- көрүүлээх, улахан уопуттаах дьоһун киһибит СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Олоҥхо тыйаатырын научнай-методическай уонна тас сибээскэ киинин исписэлииһэ Зоя Григорьевна Сысолятина сөбүлэҥин ылбыттара да кэрэһилиир. Маны тэҥэ өр сылларга Дьокуускай куорат дьаһалтатын култуура эйгэтин хайысхатыгар бэриниилээхтик, таһаарыылаахтык үлэлээбит күн бүгүн СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, “Арчы дьиэтэ” духуобунай киин дириэктэрэ Лариса Константиновна Андреева баара эмиэ элбэҕи этэр.

f7fbee9f 8b19 41f4 9eca abc92c7121d1
Түмүк тылы этиигэ, ырытыһыыга Олоҥхо тыйаатырын научнай-методическай уонна тас сибээскэ киинин исписэлииһэ Зоя Григорьевна бу курдук диэн санаатын үллэһиннэ:

– Бастатан туран, маннык тэрээһиннээх, үрдүк таһымнаах куонкуруһу ыыппыт Хатастааҕы “Кэрэчээнэ” оҕо уһуйаанын кэлэктиибигэр улахан махталбын тиэрдэбин. Көрдүбүт-иһиттибит, сэргээтибит. Оҕо-аймах бу сааһыттан төрүт тылга уһуйулуннаҕына, үтүө үгэстэргэ үөрэннэҕинэ хайдах курдук тирэхтээх, инникигэ эрэллээх буола улааталларын санаатахха, киһи эрэ санаата көнньүөрэр. Бу күрэх уратыта (оҕолору кытта хайаан да иитээччилэр баар буолуулара) үлэ хаачыстыбатыгар киһи хараҕар быраҕыллардыы үчүгэйдик дьайда. Дьэ, бу маны барытын ыйан туран, биир тоһоҕолоон бэлиэтээн этэрдээхпин. Билиҥҥи баар балаһыанньанан, көстүүнэн ырытан көрдөххө, уһуйааҥҥа олох чаҕылхайдык, таһаарыылаахтык дьарыктаммыт оҕо оскуолаҕа киирэн сүтэн хаалар түбэлтэтэ аҕыйаҕа суох. Онон эһиги уһуйаан иитээччилэрэ бэйэҕит үлэҕитин сыаналаан туран, бу оҕолору ыһыктыбаккытыгар сүбэлиэм этэ. Бу наһаа махталлаах, инникилээх, норуоппут туһугар үтүөкэн кылааты киллэрии буолуо этэ. Бу үрдүк сыанаҕа туран туппутун мүлчү ыһыктыбат, ылсыбытын хайаан да тиһэҕэр тиэрдэр, умсугуйан туран үлэлиир үтүөкэн киһиэхэ Вера Никитична Старковаҕа анаан аадырыстаан туран сүгүрүйүүбүн, махталбын тиэрдэбин уонна саха киһитин сиэринэн өттүк харалаах, илии тутуурдаах кэллим. Онон киниэхэ үйэ чиэппэрин устата быстыбакка бара турар, “Олоҥхо дойдутун оҕотобун” диэн бэстибээл бэлиэ өйдөбүнньүгү уонна кыра бэлэхпин туттарарбын көҥүллээҥ.

802414a8 1b3e 4c9c bd2d 79091cb0f7d5
СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, “Арчы дьиэтэ” духуобунай киин дириэктэрэ Лариса Константиновна Андреева кэпсиир:

- Хатастар сүрдээх үлэһит дьоннор, куруутун баарга, буолбукка тохтообокко саҥаны – сонуну оҥорор идэлээхтэр. Бу да сырыыга оннук эбит баар, ыытыллар үлэҕэ тирэҕирэн куорат таһымыгар тахсыбыттар. Сүрдээх күүстээх, чопчу сыаллаах үлэ барара илэ-чахчы көстөр тэрээһинигэр сылдьан дуоһуйууну, үөрүүнү-көтүүнү ыллым. Уонна “Кэрэчээнэлэри” кытта бииргэ үлэлээһин чэрчитинэн Арчы дьиэтин кытта бу күрэх ыытыытыгар кыттыһыах буолан ырытыһыы – сүбэлэһии мунньаҕар көрсүөх буоллубут. Онон өссө биир хардыы инники буоллубут.


Күрэх буолан баран түмүктээх, кыайыы көтөллөөх, ситиһии ситимнээх буолар. Түмүк маннык буолла.
Бэлэмнэнии бөлөх (театральнай көрүү):

Лауреат (үрдэл) 1 степени – МБДОУ Д/с№10 «Туллукчаан»
Лауреат (үрдэл) 2 степени – МБДОУ Д/с№70 «Кэрэчээнэ»
Лауреат (үрдэл) 3 степени – МБДОУ Д/с№5 «Радуга»
Дипломант (таһым) 1 степени- МБДОУ №23 «Цветик семицветик»

Үгэс быһыытынан ааҕыы
Орто бөлөх
Лауреат (үрдэл) 1 степени- МБДОУ Д/с№70 «Кэрэчээнэ» средняя группа «Кэрэчээнэ»
Лауреат (үрдэл) 2 степени – МБДОУ Д/с№18 «Прометейчик»
Лауреат (үрдэл) 3 степени- МБДОУ Д/с№89 «Парус»

Улахан бөлөх
Лауреат (үрдэл) 1 степени- МБДОУ Д/с№70 «Кэрэчээнэ» старшая группа «Сулусчаан»
Лауреат (үрдэл) 2 степени- МБДОУ Д/с№40 «Солнышко»

Бэлэмнэнии бөлөх
Лауреат (үрдэл) 1 степени - МБДОУ Д/с№70 «Кэрэчээнэ» подготовительная группа «Кулунчук»
Лауреат (үрдэл) 1 степени- МБДОУ Д/с№89 «Парус»
Лауреат (үрдэл) 2 степени – МБДОУ Д/с№7 «Остров сокровищ»
Лауреат (үрдэл) 3 степени – МБДОУ Д/с№ 21 «Кэнчээри»

Кылаан кыайыылаах - МБДОУ Д/с№10 «Туллукчаан»
Бастыҥ уол оруола- МБДОУ Д/с№70 «Кэрэчээнэ» Иванов Ильдар
Бастыҥ кыыс оруола – Николашкина Аина МБДОУ Д/с№10 «Туллукчаан»

  • 1
  • 2
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Уопсастыба

Аартыка күнүнэн!

Бүгүн, кулун тутар 19 күнүгэр, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Аартыка күнэ. Ил Түмэн аатыттан…
19.03.24 11:57