Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -11 oC

Бэрдьигэстээх сэлиэнньэтэ кэлиҥҥи сылларга биллэрдик тубус­та. Сэлиэнньэ иһинээҕи суол­лар аспаалланан, гаас ситимэ тардыллан, саҥа социальнай эбийиэк­тэр тутулланнар, билигин көстүүтэ лаппа киэркэйдэ.

Бэрдьигэстээх сэлиэнньэтэ кэлиҥҥи сылларга биллэрдик тубус­та. Сэлиэнньэ иһинээҕи суол­лар аспаалланан, гаас ситимэ тардыллан, саҥа социальнай эбийиэк­тэр тутулланнар, билигин көстүүтэ лаппа киэркэйдэ.

Хаһан эрэ Бэрдьигэстээххэ биэс сыл буолан баран кэлбит биир билэр киһим дьонун дьиэтин сатаан булбатаҕын, бэл, «атын сэлиэнньэҕэ кэллим дуу» диэн ыксаан ылбытын, аҕыйах сыл иһигэр сайдыы күүскэ барбытын сөҕө кэпсээбитин туһунан суруйбутум. Ордук сэлиэнньэ түөлбэлэрин тупсарыыга, дьон сынньанар былаһааккаларын, ис­ки­биэрдэрин оҥорууга болҕомто күүскэ ууруллубута харахха тута быраҕыллар.

18b2f65b 00f7 40b9 a716 85f1ac87c536

Бу күннэргэ СӨ ТОС Ассоциациятын бэрэссэдээтэлэ, «Бэрдьигэстээх нэһилиэгэ» МТ баһылыгын солбуйаач­чыта Ксения Васильеваны кытта нэһилиэктэргэ, сэлиэнньэ­лэргэ ТОС-тар билиҥҥи туруктарын уонна инники сайдыыларын туһунан кэпсэттим.

— Биһиги, тыа сирин дьоно, түөлбэ диэн өйдөбүлгэ иитиллэн улааттахпыт дии. Инньэ гынан, бу өйдөбүл барыбытыгар кэриэтэ баар диэххэ сөп. Түөлбэ үлэтигэр нэһилиэнньэ бары араҥата хабыллар буолан табыгастаах. Олохтоох­тор ордук олорор территорияларын тупсарыыга ыытыллар үлэлэргэ хото кытталлар диэн бэлиэтиэххэ наада. Түөлбэни кытта үлэҕэ нэһилиэк дьаһалтатын сүрүн соруга —  нэһилиэнньэттэн бэйэтиттэн тахсыбыт, олорор түөлбэ, ону тэҥэ сэлиэнньэ олоҕор-дьаһаҕар туһалаах, көмөлөөх саҥа санаалары, этиилэри кэмигэр болҕомтоҕо ылан, олоххо киирэллэрин ситиһиэх­тээхпит дии саныыбыт. Онтон олорор, бэйэ сылдьар сиригэр сыһыан эппиэтинэстээх, ытыктабыллаах буолара, олохтоохтортон бэйэлэриттэн олус тутулуктаах. Эн оҕолоруҥ, бэйэҥ сылдьар, сынньанар сирдэриҥ киртийэн-хахтыйан, ыһыллан-тоҕуллан сыталларыгар кыһаммат буолуоххунуй? Ол иһин, түөлбэни тупсарыыга да буоллун, киэргэтиигэ да нэһилиэнньэ олус көхтөөхтүк кыттар. Уопсайынан, биир өйгө-санааҕа үлэлиир-хамсыыр бары өттүттэн барыстаах.

0f0b0a7b d10a 42a7 b292 2a054fbc2e90

Нэһилиэк баһылыга Алексей Аргунов түөлбэлэри кытта үлэҕэ сыһыаҥҥа болҕомтотун күүскэ уурар. Бу өттүгэр нэһилиэк Сэбиэтин дьокутааттарын кытары ыкса сибээстээх үлэни-хамнаһы ыытабыт. Түөлбэлэри сайыннарыыга дьокутааттар көмөлөрө үгүс. Дьокутаат бэйэтин олорор уокуругуттан  талыллар буолан, үөскүүр боппуруостары иһиттэн билэринэн, дьон итэҕэлин сүгэринэн даҕаны, кини этиитэ, туруорсуута быдан ылыннарыылаах.

Дьокутааттарбытын кытта түөлбэлэри аныгылыы ТОС быһыытынан тэрийиэххэйиҥ диэн үлэни ыыппыппыт. Ол эбэтэр, нэһилиэк дьаһалтатыгар регистрациялаан, сирин-уо­тун чопчулаан, бэйэни салайыныы 131№-дээх  федеральнай сокуон ирдэбилигэр сөп түбэһиннэрэн тэрийбиппит. Бу икки сыллаах үлэбит түмүгэр, нэһилиэнньэ сөпкө ылы­нан, ыытыллар тэрээһиннэргэ, көҕүлээһиннэргэ, субуотунньуктарга бииргэ көхтөөхтүк кыттар.

69a90ca9 0a34 4f77 aa95 422a6d0c43ce

3c01cad8 afd2 4da6 8984 84c588f721a3

Билигин сүрүн үлэм таһынан, СӨ ТОС-тар сайдыыларыгар Ассоциациятын бэрэссэдээтэлинэн үлэлиибин. Арассыыйатааҕы ТОС-тар Ассоциацияларын салайааччыта, Госдума дьокутаата Виктор Кидяев ТОС-тары үрдүк таһаарыылаахтык үлэлэтэ сылдьар. Дойду үрдүнэн ТОС-тар сэттэ сылтан бэттэх күүскэ үлэлээн кэллилэр. Бу үлэ чэрчитинэн, ааспыт ый ортотугар Москубаҕа ыытыллыбыт ТОС-тар Ассоциацияларын мунньаҕар Саха Сириттэн тоҕус киһи буолан кыттыбыппыт. Мунньахха дойду үрдүнэн 2030 с. диэри ТОС сайдыытын стратегиятын дьүүллэстибит, быйыл ыытыллар тэрээһиннэр, үлэ былаан­нарын ылынныбыт. Билиҥҥитэ Арассыыйа үрдүнэн 38 тыһ. ТОС баар эбит буоллаҕына, юридическай сирэй быһыытынан 2576 регистрациялаах. Онтон Саха Сиригэр 1231 ТОС баарыттан 32-тэ регистрацияламмыттар. Атын эрэгийиэннэринэн ТОС-тары кытта үлэ-хамнас, ордук үп-харчы өттүгэр өйөбүллэрэ күүстээҕин сэргии бэлиэ­тээтибит. Аҥаардас ТОС сайдыытыгар сорох эрэгийиэннэр 200 мөл. солк. тахса үбү судаарыстыба бүддьүөтүттэн көрөн олороллоро даҕаны туоһулуур. Маны таһынан, сэттэ эрэгийиэҥҥэ ТОС-тары сайыннарыыга анал ылыммыт сокуоннаахтар эбит. Бу үлэ таһаарыылаах буоларыгар, араас дьаһаллары ылынарга улахан төһүү буолар.

b6e1a58a d311 4856 a7dd bc8a7f84abc6

4a2ee0bb dd9b 4f5e 8893 978b049d6e3a

Өскөтүн урут түөлбэлэр култуура, успуорт эрэ тэрээһиннэригэр кыттар эбит буоллахтарына, билигин өй-санаа лаппа уларыйда. Түөлбэлэр бэйэлэрин-бэйэлэрэ дьаһанар, олох-дьаһах боппуруостарыгар тэҥҥэ быһаарсар буоллулар. Холобур, түөлбэ көстүүтүн тупсарыыга анаан олордуллубут сибэккилэргэ уу кутуута да буоллун, олохтоохтор бэйэлэрэ көрөллөрө-истэллэрэ олус хайҕаллаах. Өссө биир холобуру эттэххэ, Бэрдьигэстээххэ түөлбэлэр искибиэрдэрин оҥорууга нэһилиэнньэттэн мөлүйүөнтэн тахса үп-харчы киирбитэ. Бу олохтоохтор олорор сирдэрин тупсарынарга тус санааларыттан кыһаллалларын көрдөрөр. Мин маны патриотизм, төрөөбүт дойдуга ытыктабыллаах сыһыан туоһутун курдук ылынабын. Биһиэхэ түөлбэлэр сайдыыларыгар өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 17 мөл. солк. көрүллэр. Манна анал куонкурустар ыытыллаллар, кыайыылаах нэһилиэктэр түөлбэлэрин тупсарыыга бырайыактарын олоххо киллэрэллэригэр көмө буолар. Бу курдук бэрээдэгинэн улуус дьаһалталарыгар түөлбэлэр сайдыыларыгар болҕомто ууруллара буоллар үлэ ордук тэтимириэ этэ.

149d659d 2d33 47cf ad87 ecfc6a648946 copy

ТОС-тар сайдыыларын биир сүрүн көрүҥүнэн,  грант бэлиит­икэтин көрөбүт. ТОС диэн, бастатан туран, кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэ (НКО) буолар. Дойду үрдүнэн грантовай бэлиитикэ сайдыыта болҕомтоҕо ылыллан, үп-харчы өттүнэн өйөбүл күүстээх. Ол курдук, билигин түөлбэлэр оҕо сынньанар, успуорт былаһааккалара, искибиэрдэр тутууларыгар, о.д.а. бырайыактары оҥорон куонкурустарга кытталлар. Нэһилиэк бүддьүөтүн холугар бу олус улахан көмө буолар. Ыытыллыбыт үлэ түмүгүнэн  улууспутугар түөлбэ сайдыытыгар куонкурустарга бырайыактарынан кыттан, икки сыл иһигэр түөрт мөлүйүөн солкуобайтан тахса суумалаах үп-харчы көрүллэн, дьон сынньанар сирдэрэ, араас былаһааккалар баар буоллулар. Маннык, нэһилиэнньэ уопсай ыра санаа­тыттан тахсыбыт, олоххо киирбит бырайыактар үйэлээхтэр, харыстабыллаахтар. Олохтоох дьон бэйэлэрэ тутан, олоххо киллэрбит эбийиэктэрэ ордук сыаналанар, харыстанар, кэмиттэн-кэмигэр көрүллэр, өрөмүөннэнэр, - диэн Ксения Михайловна кэпсээнин түмүктээтэ.

33b1960c 6898 4ffc b964 3b6000c6ed4d

  • 5
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением