Уопсастыба

Биэрэс

Сүрүн умнас үүнэн иһэн хайдан, икки умнас буола үүнэр. Онно саамай хайдар сиринэн бастакы сибэкки тахсар, дьэ бу сибэккини «хоруонай» сибэкки диэн ааттанар. Бу сибэккини үчүгэйдик арыллыан иннинэ, быһа тутан кэбиһиэххэ наада. Тоҕо диэтэххэ, кини наһаа элбэх эниэргийэни ылар, бытааннык сайдар буолан, үөһээҥи сибэккилэр үүнэллэрин мэһэйдиир. Ол иһин, ас буолуон иннинэ туура тардан кэбиһиллэр. Ас кутан кэбиспит буоллаҕына даҕаны, аһыммакка тууруҥ. Оччоҕуна эрэ үөһээҥи сибэккилэргит төлө тэппит курдук, астанан киирэн барыахтара. Аны аһары эрдэ тууруллубат. Аллараа өттүгэр, хайдар сиригэр диэри, сэбирдэхтэрин барытын туурталааҥ.

Сииктээх соҕус буору сөбүлүүр. Ууну атаҕын төрдүнэн буору кыратык томтотон баран, арыый тэйэ түһэн кутуллар. Салгын киллэрэн, буорун көбүтүллэр. Үчүгэйдик куоппаһырдын диэн, помидор курдук, сэрэнэн сахсыйан биэриллэр.

Олохтоох сиригэр ас кута илигинэ олортоххо, түргэнник ылсар, ыалдьыбат.

Эбии аһатыыны помидору биитэр кабачуогу аһатар курдук оҥоруллар. Мин бастаан, күөх маассата эбилиннин диэн, бурданан аһатабын. Аһа угар кытарарын кэтэстэххэ, атытар ситэллэрэ туормастанар.

Өйдөөҥ: Аһыы биэрэһи минньигэс биэрэс аттыгар олордуллубат, амтаннара булкуһан хаалар.

Кабачуок

Алларааҥы сэбирдэхтэрин барытын туурдахха, ыарыыга ылларбат. Сороҕор наар аһа суох (атыыр) сибэкки тахсааччы. Оччотугар ол сибэккилэртэн биири-иккини хаалларан баран, барытын тууран кэбиһиллэр, таарыйа бытыктарын эмиэ тууруллар. Ол кэнниттэн дьэ ас кутар сибэккилэр тахсаллар. Ардыгар ити да кэнниттэн атыыр сибэкки син биир тахса турааччы, ону көрө сылдьан, туурар наада.

Кабачуок сэбирдэхтэрэ наһаа улахан уонна элбэх буолаллар. Дьиҥинэн элбэх сэбирдэхтээҕэ эмиэ да үчүгэй, тоҕо диэтэххэ, үүнээйи барыта сэбирдэҕинэн аһыыр буоллаҕа, ол эрээри мэһэйдиир сэбирдэхтэри ылан кэбиһиллэр. Мин кабачуогум сэбирдэхтэрин сарсыарда эрдэ, күннээх күн быһыталыыбын – быспыт сирим күҥҥэ түргэнник хатан куурдун, инфекция киирбэтин диэн. Онуоха сэбирдэҕим уһун умнаһын хаалларан, умнас төбөтүгэр баар тэллэҕэр сэбирдэҕин быһабын, аллараа буорга сыстар сэбирдэхтэрин эмиэ туурабын. Быспыт сирбин оһох күлүнэн сотобун. Умнаһа син аһатар. Алларааҥы бастакы икки аһа 10 см буолла да, быһан кэбиһэбин.

Балбаахха олортоххо эбии аһатыллыбат, оттон көннөрү буорга олортоххо, икки нэдиэлэҕэ биирдэ аһатыллар. Мин олордон баран, саҥардыы улаатан истэҕинэ, күөх маассата сайыннын диэн, бурданан аһатабын, тоҕо диэтэххэ, аччыктыыр буоллаҕына, ас кутан быстыбат.

Ардах түһээри гыннаҕына, атаҕын анныгар биир остолобуой ньуоска күлү тарҕата кутабын.

Өйдөөҥ:

1. Олус элбэх болчуох (завясь) баар буоллаҕына, кабачуок ас куппат, 3-4 болчуох сөп. Атаҕа тоҥор буоллаҕына, төрдүн хаппыт отунан биитэр хаппыт мас көөбүлүгэр сылгы киитин (50:50) булкуйан бүрүйүллэр.

2. Эбии аһатыах иннинэ, үүнээйигэ уу кутуллар.