Уопсастыба

2023 сыл – ДЬӨҺӨГӨЙ АЙЫЫ СЫЛА

ОТ ЫЙА – ААН АЛАХЧЫН ХОТУН ЫЙА

От ыйа – тохсунньу ыйы батыһар.

От ыйа — сайын үгэнэ, сайын оройо. От-мас сибэккитэ, туораҕа ситэр. Үрэх кытылыгар сардаана сибэкки тэтэрэ кыыһар. Чараҥнарга дьэдьэн буһар, сыһыы, үрэх саҕатыгар хаптаҕас, моонньоҕон ситэр. Күн ортотугар түһэр сиккиэр тыал от-мас сиэмэтин ыһар. Сир аайы сибэкки ыһыаҕа. Көтөрдөр оҕолорун көтүтэллэр. Кинилэри батыһыннара сылдьан түргэнник көтөргө, аһылыктарын булунарга үөрэтэллэр. Саха сиригэр от хомуура саҕаланар. Отчуттар аҕыс ыйдаах ыарахан кыстыгы эрэйэ суох туоруур туһугар элбэх оту оттуурга дьулуһаллар. Оҕолуун-уруулуун бука бары ходуһаҕа тахсаллар.

Саха оттуур кэмин үс таҥаранан бэлиэтиир: от ыйын 12 күнэ — Бөтүрүөп, окко киирэр кэм. Эбэтэр хойутаабыт дьон «абааһылар мунньахтара» кэнниттэн от ыйын 15 күнүттэн киирэллэр. Атырдьах ыйын 2 күнэ — Ылдьыын, хотуур ортото; балаҕан ыйын 14 күнэ — Сэмэнэп, от үлэтин бүтүүтэ.

Онтон үгүс киһи от ыйын 13 күнэ “Кунай Хотуурдаах” күнтэн куттаналлар,ол аата абааһылар мунньахтара от ыйын 12 күнүгэр түүн 12 чаастан сарсын от ыйын 13 күнүн түүн 12 чааһа туолуор диэри АБААҺЫ мунньаҕын кэмигэр айдаарар тыаһы таһаараар аньыы, тыаһааман ууһааман, мээнэ күлүмэн салыман, улахан үлэни үлэлээмэн сии дьүкээр сылдьыллыахтааххыт.

Бу быйылгы сайыммыт күнэ дьыла балай да уларыйбыт курдук, ол курдук от ыйын өҥүрүк куйааһа быйыл бэс ыйын 25 күнүттэн саҕаламмыта уонна от ыйын 10 күнүнэн түмүктэнэр курдук. Бэс ыйыгар да ардахпыт кэмигэр түһэн отмас балай да сиппит курдук онон от ыйы саҥатыттан окко киирдэхпитинэ үлүмнэһэн оттуурга саамай табыгастаах кэмнэр буолуохтара. Онтон от ыйын 25 28, 29, 30 күннэригэр ардахтаах күннэр туруохтара.

2021,2022, 2023 сылларга Күммүт активноһа саамай үрдээбит сыллара буолаллар, онон бу сыллары аһарарбыт буоллар курааммыт арыый да мөлтөөн өҥ дьыллар сыыйа кэлэн барыахтаахтар.Онон бу кирбии куһаҕан кураан сыллары хайдах эмэ бэйэ бэйэҕэ көмөлөсүһэн этэҥҥэ туруоххайыҥ.

От ыйын билгэтэ

ОТ ЫЙЫН 3 КҮНЭ -.Бу күн ардаатаҕына, ый былаһын тухары ардыа.
ОТ ЫЙЫН 7 КҮНЭ-  Сир симэхтэрэ сибэккилэр ситэр кэмнэрэ, эмтээх оту хомуйар кэм.

ОТ ЫЙЫН 12 КҮНЭ – БӨТҮРҮӨП КҮНЭ От сиэмэтэ ситэр, Окко киирии, Өҥүрүк куйаас, Бөтүрүөп ардаҕа түстэҕинэ бурдук, отон, тэллэй дэлэй күһүнэ буолар.

ОТ ЫЙЫН 13 КҮНЭ - КУНАЙ  ХОТУУРДААХ КҮНЭ, бу күн от охсуллубат күнэ, абааһы мунньахтыыр күнэ.

ОТ ЫЙЫН 14 КҮНЭ- Оҕуруот сыыс отун ыраастааһын кэмэ, бу күн ыраастаатаххына өлгөм үнүүнү ылыахха сөп.

ОТ ЫЙЫН 21 КҮНЭ - Кус оҕото ситэр, дьэдьэн буһар.

ОТ ЫЙЫН 21КҮНЭ – БОРОКУОППАЙАП КҮНЭ – Кус оҕото ситэр, кэҕэ үчүгэй дьылга Борокуопуйапка дылы этэр.

Сайыммыт үс түһүмэхтэн турар

САМААН САЙЫН – Ыам ыйын 22 кунуттэн от ыйын 21 күнүгэр дылы

ИЛГЭ САЙЫН -  От ыйын 21 күнүттэн от ыйын 20 күнүгэр дылы саары куйааһа.

ИЙЭ САЙЫН – От ыйын 22 күнүттэн атырдьах ыйын 17 күнүгэр дылы.

Хаартыскалар интэриниэт аһаҕас ситимиттэн ылылыннылар