Уопсастыба

Ааспыты сэгэттэххэ

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии бүтүөр диэри Лөкөчөөн олохтоохторо уонча учаастагынан бытанан олорбуттара. Арыычча кыахтаах эрэ ыаллар оҕолорун түөрт көстөөх Баппаҕаайыга киллэрэн үөрэттэрэллэрэ. Ол иһин, нэһилиэк олохтоохторун туруорсууларынан оройуон салалтата манна оскуола аһар быһаарыыны ылынан, Андреев аатынан холкуос (бэрэссэдээтэл Алексей Алексеев) 1946 сыл күһүнүттэн оскуола тутуутун саҕалаабыт. 1947 сыл күһүнүгэр түөрт кылаастаах оскуола аһыллыбыт. Сэбиэдиссэйинэн фронтовик, төрүт Лөкөчөөн киһитэ Афанасий Харлампьев, учууталларынан Сунтаар кыыһа Ксения Петрова уонна Хампа сэттэ кылаастаах оскуолатын саҥа бүтэрбит Прокопий Петров үлэлээбиттэр.

Ити сыл 44 оҕо үөрэммит, ол иһигэр маҥнайгы кылааска араас саастаах 30 оҕо, иккискэ 5, үһүскэ 9 оҕо киирбиттэр. Үгүстэр учаастактартан сатыы сылдьан үөрэммиттэр. Үөрэх тээбиринэ тиийбэт, тэтэрээт суох буолан, хаһыат илииһигэр суруйар, чэрэниилэ оннугар оһох курунньугун туһанар эбиттэр. Ону ол диэбэккэ, эдэркээн учууталлар үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэр, тустаах үлэлэрин таһынан, нэһилиэнньэҕэ сырдатар үлэни ыыппыттар, улахан дьону ааҕарга-суруйарга үөрэппиттэр. Оскуола олох оргуйар киинэ буолан, ыаллар учаастактартан  сыыйа дэриэбинэҕэ көһөн киирбиттэр.

Лөкөчөөн түөрт кылаастаах оскуолата 1971 с. аҕыс кылаастаах, 1990 с. орто оскуолаҕа кубулуйбута. 2007 с. оскуолаҕа өр сылларга айымньылаахтык үлэлээбит Афанасий Иванович Леонтьев аата иҥэриллибитэ.  Нэһилиэк үгүс көлүөнэ ыччата мантан кынат анньынан, араас идэни баһылаан, норуот хаһаайыстыбатын салааларыгар таһаарыылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьаллар.

Үтүө үгэс байытыллар 

А.И. Леонтьев аатынан Лөкөчөөн орто оскуолата олохтон харыс даҕаны хаалсыбакка үлэлээн-хамсаан кэллэ. 17-с сылын дириэктэрдиир Аида Леонтьева салалтатынан иитэр-үөрэтэр кэллэктиип биир санаанан салайтаран  үлэлиир. Хас биирдии учуутал бэйэтэ туспа суолу-ииһи тобулан, бырагыраама оҥостон үлэлиир. Тустаах биридимиэттэринэн үөрэтиини таһынан, эбии үөрэхтээһин  тиһигэ күүскэ сайынна.

Оҕолор араас таһымнаах научнай-практическай кэмпириэнсийэлэргэ, спорт күрэхтэригэр көхтөөхтүк уонна ситиһиилээхтик кытталлар. Кэлиҥҥи уон сыллаах ситиһиини холобурдаатахха,  2015 с. оскуола Ил Дархан Гыраанынан бэлиэтэммитэ, Бүтүн Арассыыйатааҕы «100 бастыҥ оскуола» кэккэтигэр киирбитэ, 2017 с. «Тыа сирин бастыҥ оскуолата» куонкуруска лауреат буолбута, 2020 с. «Точка Роста» киин аһыллыбыта.  2021 с. «Чараҥ» уһуйааны кытары холбоһон, оскуола иннинээҕи саастаах кырачааннары иитэр-үөрэтэр сүһүөх эбиллибитэ. Күн бүгүн уһуйааҥҥа 30 кырачаан сылдьар, оскуолаҕа 100 оҕо үөрэнэр.

Долгутуулаах түгэннэр

Оскуола 75 сылыгар анаммыт үбүлүөйдээх тэ­рээһин ааспыт өрөбүллэргэ буолан ааста. Оскуола кэллэктиибэ да, олохтоохтор да үбүлүөйгэ өрө көтөҕүллэн бэлэмнэммиттэр: хас ыал ахсын — ыалдьыт, үөрүү-көтүү, ааспыты ахтыһыы! Оскуола мусуойугар сылларынан альбомнар оҥоһуллубуттар, норуот маастардарын уонна үөрэнээччилэр уус-уран оҥоһуктарын быыстапкалара туруоруллубут. Оскуоланы араас сылларга бүтэрбит араас саастаах дьон оҕо сааспытыгар төннөн, үөлээннээхтэрбитин көрсөн, кэпсэтэн, муҥура суох үөрдүбүт-көттүбүт. Оскуола боруогун 1947 с. атыллаабыт, уруккута  «Баппаҕаайы» сопхуос Лөкөчөөннөөҕү отделениетын бастыҥ ыанньыксыта, үлэ бэтэрээнэ Евдокия Гаврильевна Алексеева күндү ыалдьыт буолан кэлбитэ барыбытын долгутта.

Култуура дьиэтигэр тэриллибит үбүлүөйдээх мунньахха оскуола бастыҥ үлэһиттэригэр, чулуу учууталларыгаар «Эҕэрдэ суруктар», сыаналаах бэлэхтэр, бочуоттаах бэлиэлэр туттарылыннылар. Араас сылларга бүтэрбиттэр кылааһынан тахсаннар, махтал, эҕэрдэ тылларын эттилэр, үөрэммит кыһаларыгар сэмэй бэлэхтэрин ууннулар.

Үбүлүөй иккис күнүгэр иитэр-үөрэтэр үлэ бэтэрээнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна, «Балыксыт балаҕанын»  төрүттэспит Мария Яковлеваны кытары истиҥ көрсүһүү, удьуор учуутал Андреевтарга анаммыт «Тулааһын дьоммут» кинигэ  итиэннэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна Татьяна Никифорова-Тайаана  «Махтал ийэҕэ, айбыт аҕаҕа»  кинигэтин биһирэмэ буолла.