Түһүлгэ

Ил Дархан иһинэн Саха Сирин тылларын сайыннарар Сүбэ мунньаҕа бу кэрдиис (неделя) чөл күнүгэр (пятница), ол эбэтэр тохсунньу 28 күнүгэр  буолан ааста.

Тыл кыһалҕатын бары даҕаны билэ сылдьаҕыт, сүрүннээн, саха уонна аҕыйах ахсааннаах омук тылларын чөлүгэр киллэрии уонна сайыннарыы буолар.

Элбэх этии этилиннэ. Астыммытым диэн, ким даҕаны: “Хоттордубут, эһиннибит, мөлтөөтүбүт”, -- диэн кэп туонууну тарҕаппата. Бары чопчу этии киллэрдилэр, санааларын эттилэр.

Саха тыла сайдарын туһугар туһааннаах хамсаныылар бара тураллар. Ким даҕаны туора туруо суохтааҕын Ил Дьаһалтатын (Правительство) аатыттан Местников Сергей Васильевич эттэ.

Саха Сирин тыл сокуонун ирдэбилэ күн ахсын кытаатан иһиэхтээх.

Тылы харыстыыр уонна сайыннарар барыл Саха Илин (өрөспүүбүлүкэ) таһымыгар эрэ буолбакка, улуустар таһымнарынан эмиэ оннук барыл баар буолуохтаах диэн чопчу этии киирдэ. Бу сөп.

Нэһилиэктэр, улуустар, уһуйааннар, үөрэх кыһалара бары биири ылыныахтаахтар уонна өйдүөхтээхтэр – тыл сокуонун ирдэбилин чопчу толоруохтаахтар – нууччалыы уонна сахалыы суруллубут бэлиэ булгуччу баар буолуохтаах. Нууччалыы суруйдуҥ – аттыгар сахалыы тылбаас суруга, быһаарыыта баар буоларын ситиһиэхтээхтэр.

Ааспыт сылга тыл барылыгар 56 мөл. солк көрүллүбүтүттэн 95 быраһыана олоххо киирбит. Быйыл эмиэ итиччэ үбүлээһин көрүллэн сылдьар. 2021 сылга барыл тула этэҥҥэ хамсанан, туһалаах түмүктэр баалларыгар, Саха Сирин үөрэҕин дьаһалтатыгар махталбын этэбин. Атыттар халбаҥнаабыттарыгар Сивцев Сергей уонна Абрамова Туйаара кыһалланнар, барыта этэҥҥэ туолла.

Саха Сирин көрдөрөр уонна иһитиннэрэр тэрилтэбит оҕо саҥа ханаалын бу сылга тэрийэн, олунньу ыйыттан бастакы хардыытын оҥоруохтаах. Бастаан Үтүүп (ютуб) ханаалга, онтон сыыйа-баайа саҥа ханаалга толору үлэлиэхтээх. Оҕолорбут барахсаттар, үтүүпкэ сахалыы саҥаны-иҥэни истиэхтэрэ. Олус бэрт.

Бу сыл түмүктэниэр диэри 2000 кэриҥэ сир-дойду аатын чопчулаан, сөбүн-сыыһатын быһааран, бигэргэтэн баран, Росавтодор тэрилтэҕэ тиэрдиэхтээхпит. Кинилэр бүтүн дойду биир тиһигэр киллэрэн, суолу көрөр-истэр тэрилтэлэргэ сорудах биэрэллэр: “Бэлиэлэри икки тылынан суруйуҥ”, -- диэн. Онон бу 2023 сылтан саҕалаан сыыйа-баайа суол устун сахалыы-нууччалыы бэлиэлэри көрөн барыахпыт.

Улуустааҕы хамыһыйалар күүскэ үлэлииллэрэ ирдэнэр – дьон уонна тэрилтэлэри сэрэтэн, кинилэргэ көмө буолан, сахалыы суругу-бичиги тэнитиэхтээхтэр.

Мин бэйэм икки кылгас этии киллэрдим.

Бастатан туран, Саха тылын харыстыыр уонна сайыннарар 10 (уон) сыллаах өтө көрүү (стратегия) оҥоһуллуохтаах. Бу маннык хамсааһын таҕыстаҕына, 2022-2032 сыллар тухары, сыл ахсын төһө үбү ханнык хайысхаҕа көрүөхтээхпитин чопчу өйдүөхпүт. Хас биирдии киһи, тэрилтэ хабааннаах үлэҕэ кыттыһан барыахтара. Аны туран, бу 10 сыл иһигэр биир улахан сорук туруохтаах – киһи айбыт өйө (искусственный интеллект) сахалыы саҥарарын ситиһиэхтээхпит. Дьэ, ол түмүгэр, ыччаттарбыт күн ахсын саха тылын кытта алтыһыахтара.

Иккиһэ, сахалыы тиэрминнэри туттан, санаатын этэр дьон олус аҕыйаата. Араадьыйа, көрөр ситим анал биэриилэригэр сахалыы быһаарар дьону булар сыл ахсын уустугура турар. Аны үөрэх кыһаларын оҕолоро сахалыы быһааралларын эмиэ олус ыарырҕатар буоллулар. Онон, “Аман өс” күрэҕи Саха Сирин Илин (государство) таһымыгар таһааран, ыччаттарбытын сахалыы саҥарарга такыйыахха, эричийиэххэ диэн. Бу хайысханы Ил Түмэн ылан, иилээн-салайан тэрийэрэ бэрт этэ. Таһымнаах бэлэхтэри туруоран, ыччаттарбытын көҕүтүө этибит.

Чэ, кылгастык маннык.

Саха тыла инникитин туһугар, буруйдааҕы көрдөөн тохтуохха. Бары кыһаллыахха. Кыбыстыыны, ыгыллыыны аччатан, сайдыы суолун тобулуохха!

Сергей Васильевич Местниковка, Римма Романовна Жирковаҕа, Феодосия Васильевна Габышеваҕа, Мария Николаевна Христофороваҕа, Ньукулай Павлов-Халаҥҥа, Ытык Кырдьаҕас Александр Николаевич Жирковка уонна да бары тыл Сүбэтин кыттыылаахтарыгар итии-истиҥ махталбын ыытабын. Эһиги бары Саха Сирин дойдуһа (патриот) дьоно буолаҕыт!

Ойуур Байбал.