Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -14 oC

Дойдуга быһыы-майгы уларыйан быйыл саас Арҕаа Дьоборуопа, АХШ дойдуларын сааҥсыйалара күүһүрбүтэ. Дуоллар кууруһа үрдээн, сыана өрө тэбэн кэлии-барыы тохтообута, чараас хармааннаахтар өтөрүнэн онно санамматтар даҕаны. Хата, ол оннугар дойду иһигэр бэйэ оҥорон таһаарыытын, айаны сайыннарар сыал-сорук турда.

Дойдуга быһыы-майгы уларыйан быйыл саас Арҕаа Дьоборуопа, АХШ дойдуларын сааҥсыйалара күүһүрбүтэ. Дуоллар кууруһа үрдээн, сыана өрө тэбэн кэлии-барыы тохтообута, чараас хармааннаахтар өтөрүнэн онно санамматтар даҕаны. Хата, ол оннугар дойду иһигэр бэйэ оҥорон таһаарыытын, айаны сайыннарар сыал-сорук турда.

Саха сирин тыытыллыбатах кэрэ айылҕата уруккуттан дьону умсугутуон умсугутар. Кэлиҥҥи сылларга Саха сиригэр туризм биллэрдик сайынна. Аҥаардас Хаҥалас улууһугар баар улахан-дьоҕус туристическай базаны, ааҕыныстыбаны аахтахха, отуттан таҕыста. Дьон туһанар буолан сыл аайы ахсааннара эбиллэ турдаҕа...  Быйыл сайын эмиэ тигинэччи үлэлээтилэр. Сайыҥҥы сезоннарын хайдах түмүктээн эрэллэрин, балаһыанньалара хайдаҕын, сааҥсыйалар хайдах сабыдыаллаабыттарын, судаарыстыба туох өйөбүлү оҥорорун ыйыталастым.

Еланка” турбаза – дьиэ кэргэнинэн тэриммит урбааммыт”

Еланка сиригэр-уотугар хас даҕаны туристическай фирма үлэлээтэ. Олортон биирдэстэрэ – “Еланка” база. Тэриллибитэ уонча сыл буолла, онон туризм эйгэтигэр балай эмэ уопуттаах. Тэрилтэ дириэктэрэ Оксана Третьякова бу курдук кэпсээтэ.

ААн_туур_Оксана_Третьякова.jpg

Туристическай базаҕыт хас сыллаахха төрүттэммитэй?

– “Еланка” туристическай база – дьиэ кэргэнинээн тэриммит урбааммыт. 2012 с. арыйбыппыт. Түөрт уоллаахпыт. Бары көмө буолар улахан дьон. Кинилэргэ диэн анаан тэриммиппит. Кэлин ылсан бу дьыалабытын салҕыахтара. Маҥнай сайыҥҥы кафены аспыппыт. Туристарбытын балааткаҕа көрсөр этибит. Онтон сыыйа сайыҥҥы дьиэлэри, баанньык, бэйэбит олорор дьиэбитин туттубуппут. Билигин номнуо сэттэ дьиэлээхпит. Еланка сирэ-уота сайда, кэҥии турар. Номнуо хас да туристическай база баар. Биһиги маҥнайгынан саҕалаабыппыт. Оччолорго “итиччэ ыраах ким сынньаныа барыай?” диэн итэҕэйбэтэхтэрэ. Билигин “итиннэ туризм сайдарын хайдах билбиккиний?” диэн сөҕөллөр.

Дьокуускайтан төһө тэйиччиний?

– Дьокуускайтан базаҕа диэри 154 килэмиэтир. 2,5-3 чаас айаннаан тиийэбит. Булгунньахтаахха диэри аспаал суоллаах. Ол кэннэ кэлэр суолу оҥоро сылдьаллар. Эһиил суолбут-ииспит өссө тупсуоҕа. Биһиэхэ ордук Дьокуускай эҥээр олохтоохторо, Мэҥэ Хаҥаластар, Горнайдар сынньаналлар. Ыам, бэс ыйдарыгар оскуоланы бүтэрээччилэр бырааһынньыктаан бараллар.

Быйыл сайыҥҥы сезоҥҥут хайдах ааста?

– Үчүгэй көрдөрүүлээх ааста диэн этиэххэ сөп. Дьон бөҕө кэлэн айылҕаҕа сынньанан, астынан-дуоһуйан бардылар. Балаҕан ыйа чугаһаабытынан, саҥа үлэ-үөрэх дьыла саҕаланаары турарынан элбэх киһи кэлэрэ тохтоото. Базабытыгар уопсайа 42 миэстэ баар. Субуотаҕа, өрөбүлгэ тобус-толору киһи буолара. Сайын устата тыһыынча иһинэн ахсааннаах киһи биһиги тэрилтэбит нөҥүө сынньанна. Кыһын эмиэ үлэлиибит. Икки кыһыҥҥы дьиэлээхпит. Муус аннынан балыктыыры, кыһыҥҥы айылҕаҕа сынньалаҥы тэрийэбит.

Туристическай базаны арынарга маҥнайгы хапытаал төһө нааданый? Сааҥсыйа үлэҕитигэр-хамнаскытыгар оҕуста дуо?

– Билигин сыана күн-түүн үрдүү турар кэмигэр бэйэ дьыалатын тэринэргэ, сайыннарарга үп наада бөҕө буоллаҕа. Маҥнай саҕалыырбар кирэдьиит ылбытым. Ону таһынан аймах-билэ дьонум, бииргэ үөрэммиттэрим үбүнэн-харчынан көмөлөспүттэрэ.

Дойдубутугар сааҥсыйалар биллэриллэннэр дьон соҕуруу сынньана барара хас да төгүл аччаата. Ол оннугар Арассыыйа, Саха сирин иһигэр айанныыр буоллулар. Быйыл килийиэммит биллэ элбээтэ. Базабыт өрүс үрдүгэр харыйалар быыстарыгар турар. Айылҕата, салгына ураты үчүгэй. Аны туран дьиэлэрбит тус-туспа чөкө сирдэргэ тураллар, инньэ гынан сынньана кэлээччилэр бэйэ-бэйэлэригэр мэһэйдэспэттэр.

Быйыл сыанаҕытын үрдэттигит дуу?

– Сыанабытын үрдэппэтэхпит 3-с сыла буолла. Дьон аһыыр астарын илдьэ кэлиэхтэрин эбэтэр кафеттан атыылаһыахтарын сөп. Итиэннэ утуйар таҥастарын аҕаллаллар. Онтон атынын бэйэбит хааччыйабыт.

Олохтоох туризм сайдыытыгар судаарыстыба көмөлөһөр дуо?

– 2020 с. хамсыкка эмсэҕэлээбит тэрилтэлэргэ субсидия көрүллэрин Урбаан министиэристибэтин саайтыгар көрөн билбитим. Сүүмэрдиир түһүмэҕи этэҥҥэ ааспыппыт. Урукку өттүгэр көмөнөн туһана илик буоламмыт, үөрүүбүт улахан. Ол харчынан тутуу матырыйаалын атыылаһан, таайым дьиэтин көҥдөйүгэр кыһыҥҥы дьиэни туттубуппут. Инньэ гынан кыһыннары үлэлиибит. Субсидия баазабыт хаҥыырыгар күүс-көмө буолбута.

Былырыын туристическай базалар сайдалларыгар диэн өрөспүүбүлүкэ субсидия көрбүтэ. Онно хапсан 500 000 солк. граны ылбыппыт. Ол харчыбытынан халадьыынньыктары, кондиционердары атыыласпыппыт уонна улахан оҕо былаһааккатын туппуппут. Оҕолоох ыаллар астынан, сынньанан аҕай бараллар. Хаҥалас улууһун салалтата көмөлөһөр. Онон, олохтоох дьаһалта, өрөспүүбүлүкэ, дойду салалтата көмөлөһөллөрүттэн, туризмынан дьарыктанар урбаанньыттары өйүүллэриттэн үөрэбин, махтанабын.

Хаҥалас туһаайыытынан Өлүөнэ кытыла бүтүннүү турбаза буолла

Туризм эйгэтигэр үлэлээбитэ 15 сыл буолбут, “Аан-тур” фирма дириэктэрэ Наталья Ефремова тэрилтэтин үлэтин-хамнаһын, сааҥсыйа сабыдыалын, олохтоох туризмҥа конкуренция төһө баарын кэпсээтэ.

Тэрилтэҕин билиһиннэриэҥ дуу? Маҥнай дьыала тэринэргэр судаарыстыба көмөтүнэн туһаммытыҥ дуо?

– Туризмынан дьарыктаммытым 15 сыл буолла. 2020 с. хамсык хааччаҕын кэмигэр атыыбыт аҕыйаан эко-тур салаатыгар үлэлэһэргэ санаммыппыт. Үс үлэһиттээх “Аан-тур” фирманы аспыппыт. Улахан Аан уонна Еленка икки ардыгар арыыга баар. Кэрэ айылҕалаах сирдэрин ортолоругар турабыт. Биир өттүбүтүгэр Тукулаан, Туруктаах хайа, иккис өттүбүтүгэр Өлүөнэ Очуостара, Баҕа санаа пищерата, Еланка бааллар. Быйыл дьону таһарга лиссиэнсийэ ылан тур-оператор буоллубут. Олохтоох хайысхалары (маршруттары) сайыннарарга сыыйа-баайы олохтоохтук ылсан эрэбит.

2020 с. бассаапка Урбаан министиэристибэтэ оҥорор көмөлөрүн испииһэгин ыыппыттар этэ. Биһиэхэ сөп түбэһэр салааны (саҥа тэрили, тиэхиньикэни атыылаһыы) талан куонкуруска кыттыбыппыт. Ол ньочооттоох сылга улахан өйөбүл буолбута. Министиэристибэ көрбүт үбүнэн палаатка, глемпинг, тыы уонна араас тэрили атыыласпыппыт. Ороскуоппутун барытын саппатаҕа эрээри, улаханнык оҕустарбакка, маҥнайгы сезоммутун үчүгэй көрдөрүүлээх түмүктээбиппит.

Быйыл күүстээхтик үлэлиэхтээх-хамсыахтаах, сайдыахтаах кэммитигэр куонкуруһу киллэрбэтилэр. Инньэ гынан бэйэбит күүспүтүнэн үлэлээтибит, сайынныбыт.

Ордук хантан кэлэн сынньаналларый?

– “Үйэбит тухары Саха сиригэр олоробут эрээри Өлүөнэ Очуостарын көрө иликпит” диир дьон элбэх. Дьиэ кэргэнинээн, кэллэктиибинэн кэлэн сынньаналлар. Уу сылаас кэмигэр сөтүөлүүллэр, балыктыыллар. Нерюнгриттан сынньанааччы элбэх буолар. Саха сирин саамай кэрэ айылҕалаах сирдэригэр сынньаналларын таһынан Дьокуускайы көрдөрөбүт, устуоруйатын кэпсиибит, Улахан Аан тутууларыгар сырытыннарабыт. Манна дьон сэҥээриитин ылар элбэх эбийиэк баар.

Сааҥсыйа сабыдыала төһө билиннэ?

– “Аан-тур” фирма тас дойдуларга сынньалаҥы тэрийбэт буолан улаханнык биллибэтэ. 2020 сыллаахха тэриллибитэ, ол иһин урукку сыллары кытта кыайан тэҥниир кыаҕыт суох. Арай былырыыҥҥытааҕар быйыл килийиэн арыый элбээтэ диэн этиэхпин сөп. Сааҥсыйалар күүһүрүөхтэрин иннинэ социальнай ситимнэринэн, “ЯКТ.ру” саайтынан рекламалаан испит буоллахпытына, билигин барытын саҥаттан саҕалаан, атын ньыманы туһанан үлэлээн-хамсаан эрэбит.

Маннык уустук кэмҥэ туризм эйгэтигэр бэйэ дьыалатын тэринэр хайдах эбитий?

– Туризм эйгэтигэр соһуччу киирбэтэх буоламмыт бэлэмнээх этибит. Маны сэргэ туристическай ааҕыныстыбалаахпын, иккиэннэрин тэҥҥэ үлэлэтэбин. Саҥа дьиэлэри тутарга, мотуор луодкатын, араас тэрили атыылаһарга, хааччынарга, биллэн турар, элбэх үп-харчы барбыта.

Олохтоох туристическай база элбээтэ. Конкуренция төһө баарый?

– Саха сиригэр олохтоох туристическай фирмалар бааллар, базалар өссө элбэхтэр. Олох, үлэ-хамнас ханнык баҕарар салаатыгар курдук туризмҥа эмиэ конкуренция баар. Ол эрээри биһиги тэрилтэбит сыала-соруга атыттартан уратылаах. Аралдьытар тэрээһиннэри ыыппаппыт, айылҕаҕа нуһарыҥнык, табыгастаахтык сынньанарга, алтыһарга усулуобуйаны тэрийэбит.

Инникитин туох былааннааххытый?

– Хаҥалас туһаайыытынан Өлүөнэ кытыла бүтүннүү туристическай база буолан турар. Инникитин өссө сайдар чинчилээх. Олох хаамыытынан атын кыһалҕалар эмиэ бааллар. Олортон биирдэстэрэ – сервиһы үрдэтии. Улахан Ааҥҥа диэри аспаал суол тардылыннаҕына, өссө элбэх киһи кэлэр буолуоҕа. Биһиги туристическай базабыт сервиһын үрдэтэр былааннаахпыт. Инникитин бу манна күүскэ ылсан үлэлиэхпит.

  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (0)

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Лента новостей

Суоппар буолар уустугурда

Муус устар 1 күнүттэн байаҥкамаат бэбиэскэтиттэн куотунар дьону тырааныспары ыытар…
28.03.24 17:19
Лента новостей

Интерактивнай быыстапка

«Арассыыйа – Мин устуоруйам» мультимедийнай устуоруйа пааркатыгар кулун тутар 20 күнүттэн…
28.03.24 16:23