Уопсастыба

Кини «Бүлүү Эбэ кэрэ көстүүтэ дьыл араас кэмигэр» диэн кинигэ-альбому бэчээттэтэн таһаарбыта, ону сэргэ Бүлүү Эбэ кумаҕыттан, хаамыскаларыттан, хаартыскатыттан набор оҥорон дьоҥҥо бэлэх оҥорор. Хас биирдии Бүлүү бөлөх улуустарыттан төрүттээх дьоҥҥо, күүлэйдии кэлбит ыалдьыттарга бастыҥ, өйдөбүнньүк, төрөөбүт дойду ахтылҕанын саната турар сувенирдары оҥорон атыылыыр. Бэйэтэ самозанятай буолан сөбүлүүр дьарыгын бизнеһи кытары дьүөрэлээтэ.

«Бүлүү Эбэ кэрэ көстүүтэ дьыл араас кэмигэр» кинигэ-альбомҥа киирбит Бүлүү Эбэбит олус кэрэ, хатыламмат хаартыскалара «Ардах» сыһыарыы нөҥүө көрдөххө, тиллэн кэлэр күүстээхтэр, Бүлүү Эбэ долгунун тыаһа кытта иһиллэр.

- Ильза Васильевна, туох санааттан бу үлэҕин саҕалаабыккыный?

- Оҕо сааһым Бүлүү Эбэ кытылыгар ааспыта. Ол курдук, Кэлтэгэй уулусса оҕолоро олус түмсүүлээх буолааччыбыт. Саас сыыртан сырылаан, хайыһардаан, муус устар кэмин көрөрбүт, ууга тааһы ким ыраах быраҕар эбит диэн күрэхтэһээччибит, сайынын дуоһуйа сөтүөлээн, кумахха оонньоон, балыктаан, кутаа оттон, астына походтуурбут. Сайыҥҥы кэмҥэ киэһэ мунньустан, өрүс үрдүгэр олорон күн киириитин көрөн баран тарҕаһааччыбыт, ардыгар тыынан хатааһылааччыбыт. Чэ, быһата дьоллоох оҕо сааспыт Бүлүү Эбэни кытары быстыспат сибээстээх. Онтон улаатан, устудьуоннуур кэммэр дойдубун, ордук Бүлүү Эбэ көстүүтүн ахтарым. Саас буолла да, оо, Эбэбит устан эрдэҕэ, көрбүт киһи баар ини диирим. Дойдубуттан тэйэ сылдьан кэрэ да айылҕалаах сиргэ, Бүлүү Эбэ кытылыгар олорор эбиппин диэн астына, киэн тутта, сыаналыы саныырым.

- Бүлүү Эбэ биэрэгин үрдүгэр улааппыт, кытыл устун элбэхтик кустуктана сүүрбүт, үгүстүк сөтүөлээбит киһи эн буоллаҕыҥ. Бүлүү Эбэ араас көстүүтүн элбэхтик көрдөҕүҥ. Маннык хатыламмат кэрэ түгэннэри Бүлүү Эбэ хатыламмат көстүүлэрэ — кинигэ-альбомҥа хайдах таба тутан түһэрбиккиний?

- Дьиэм Эбэ үрдүгэр турар буолан, өрүһү өрүүтүн көрөбүн. Хатыламмат түгэни таба көрдүм да, фотоаппараппын туппутунан тахсабын уонна хараҕым сөбүлээбит каадырдарын түһэрэбин.Ити барыта утарытыгар тутуллубут түгэннэр. Эппиккэ дылы, түгэни мүлчү туппакка, таба түһэрдэхпинэ олус үөрэбин.

- Кинигэ-альбомуҥ тахсыытын туһунан билиһиннэриэҥ дуо? Уонна бу альбом атыыга баар дуо?

- Харахха, обьективка хатаммыт түгэн, өйгө-санааҕа эрэ буолбакка, матырыйаал буолан тахсан үйэтитиллиэхтээх диэн уонна дойдубуттан тэйэ сылдьар түгэммэр, ахтылҕаммын таһааран, кинигэ-альбоммун көрүөм диэн санааттан хас да сыл түмпүт хаартыскаларбын «Офсет» ХЭО рекламнай-издательскай киин филиалыгар оҥотторон, биир улахан баҕа санаабын толорон, үөрэн олоробун. Түгэнинэн туһанан, филиал үлэһитигэр Ульяна Гаврильеваҕа барҕа махталбын биллэрэбин. Кинигэ-альбому бэйэбэр диэн биир устууканы таһааттарбытым. Өҥнөөх матырыйаалынан, халыҥ переплеттаах, икки хамсыыр хаартыскалаах, биирэ муус устуута, иккиһэ Эбэ уутун тыаһа. Бу барыта сыана- лаах. Үбүн бэйэм уйуммутум. Атыыга диэн суох. Өскөтүн бу кинигэ-альбому атыылаһыахтарын баҕарар дьон баар буоллахтарына, үлэлэһиэххэ сөп.

- Ильза, хаартыскаҕа түһэрэр дьарыгыҥ туһунан билиһиннэр эрэ.

- Хаартыскаҕа түһэриинэн оскуолаҕа үөрэнэр эрдэхпиттэн дьарыктанабын. Ол саҕана полароид фотоаппараттан саҕалаабытым. Кэлин убайым Евгений дьарыкпын сэргии көрөн, «Canon» фотоаппараты бэлэхтээбитэ. Онтон сиэттэрэн сөҕө, сэргии көрбүт түгэммин хаартыскаҕа түһэрэбин. Профессионал фотограф буолбатахпын, хаартыскаҕа түһэрии - мин хоббим. Үксүн Бүлүү Эбэни, айылҕаны, оҕолорбун, дьиэ кэргэммин, чугас дьом- мун, интэриэһинэй түгэннэри хаартыскаҕа түһэрэбин. Бу үлэлэрбин араас таһымнаах көрүү-күрэхтэргэ ыытан, бириистээх миэстэлэргэ тиксээччибин. Кинигэ-альбоммар Бүлүү Эбэҕэ сүрүн дьоруойдарбынан, персонажтарбынан чугас дьонум буолаллар. Альбоммар дьыл араас кэмигэр Бүлүү Эбэ олохпут биир сүрүн тыына буоларын уонна кэрэ көстүүтүн көрдөрдүм. Дойдубут айылҕатын таптыаҕыҥ, харыстыаҕыҥ диэн ыҥырдым.

- Хаартыскаҕа түһэрии таһынан атын дьарыктааххын дуо?

- Хаартыскаҕа түһэрииттэн атын дьарыгым диэн кэнники сылларга оҕуруот үлэтигэр сыһынным. Ийэм Варвара Ильина, норуокка биллэринэн Капа, оройуоҥҥа биллэр оҕуруоччут. Онон мин эмиэ дьонум аттыларыгар сылдьан оҕуруот үлэтигэр сыһынным. Урукку өттүгэр үүнээйигэ уу кутааччы буолар буоллахпына, билигин үүнээйини бэйэм олордон, бүөбэйдээн таһаарабын. Бу чааһыгар ийэбиттэн, аҕабыттан сүбэлэтэбин.

- Ильза, мин билэрбинэн, устудьуоннуу сылдьан сайынын Кэлтэгэй оҕолоругар лааҕырга үлэлиириҥ. Үөрэххин бүтэрэн баран Дьокуускайга тыл уонна литература институтугар айымньылаахтык үлэлээбитиҥ. Онон дьэ, оҕо эрдэххиттэн патриот киһи, билигин уопсастыбаннай үлэҕэ уонна наукаҕа сыһыаныҥ хайдаҕый?

- Мин Кэлтэгэй түөлбэтигэр улааппытым. Үөһээ Бүлүүтээҕи М.А. Алексеев аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи гимназия гуманитарнай кылааһын бүтэрбитим, бэйэм филологическай үөрэхтээхпин. Устудьуоннуу сылдьан сайыҥҥы сынньалаҥмар кэллэхпинэ, Кэлтэгэй түөлбэ социальнай лааҕырыгар үөрэ-көтө үлэлээччибин. Ол үлэлээн, күһүн үөрэхпэр барар бырайыаспын булааччыбын. Үөрэхпин бүтэрэн баран Дьокуускай куорат национальнай оскуолаларын чинчийэр научнай-исследовательскай институкка научнай сотруднигынан үлэлээбитим. Онно чинчийэр үлэҕэ, сахалыы сурукка-бичиккэ сыстан, тус бэйэм билиибин хаҥаппытым. Мындыр толкуйдаах, туспа көрүүлээх сахалыы учебник ааптардарын, наука үлэһиттэрин кытта алтыһан, үлэлээбит институппун истиҥник саныыбын.

- Бэйэҥ дьиэ кэргэниҥ туһунан билиһиннэр эрэ.

- Уоллаах кыыс оҕолоохпун, иккиэн М.А. Алексеев аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйгэ үөрэнэллэр. Улахан оҕом Андриан Михайлов быйыл 10-с физмат кылааһы бүтэрдэ. Аныгы оҕо сиэринэн компьютеры чинчийэр идэлээх. Быйыл Кэлтэгэй түөлбэтин элбэх оҕолоох икки ыалыгар «Помоги учиться дома» Бүтүн Арассыыйатааҕы акция чэрчитинэн, компьютер таҥан бэлэхтээбитэ. Куйаар ситимин нөҥүө «Программирование микроконтроллеров” диэн эбии үөрэххэ үөрэнэн, сибидиэтэлистибэ тутта. «Открой в себе ученого» Бүтүн Арассыыйатааҕы научнай конференцияҕа ситиһиилээхтик кыттан, үлэтэ хомуурунньукка киирдэ. Кыыһым Чэмэлиинэ 6-с кылааска үктэннэ. Эмиэ научнай-практическай конференцияларга кыттан саҕалаата. Оҕолорум научнай-практическай конференцияларга кыттар темаларын сүбэлэһэн талабыт. Оҕо сөбүлүүр, дууһата сытар тематын таллаҕына олус интэриэһиргээн чинчийэр, арыллан туран үлэлэһэр дии саныыбын. Ханнык баҕарар төрөппүт оҕотун инники дьылҕатыгар олук уурар. Ол курдук, мин эмиэ оҕолорум дьоҕурдарын, кыахтарын көрөн сайыннарабын. Аныгы үйэҕэ киһи оҕотун, бэйэтин да сайыннарар кыахтара олус элбэхтэр уонна үрдүктэр. Бириэмэни сөпкө аттардахха, киһи олус элбэҕи ситиһиэн сөп. Онон мин оҕолорбор бириэмэни сөпкө аттаран, барытыгар эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһарга үөрэтэ сатыыбын.

Бу курдук оҕо эрдэҕиттэн патриотическай тыыны иҥэриммит, куруук мичээр аргыстаах сэгэйэ хаамар нарын-намчы Ильза Ильина талаанын, сөбүлүүр дьарыгын нөҥүө төрөөбүт түөлбэтигэр, Үөһээ Бүлүүтүгэр , Бүлүү Эбэтигэр тапталын кинигэ-альбом гынан таһаарда. Маннык кинигэ-альбом хас биирдии Үөһээ Бүлүү ыалыгар мааны кинигэ буолан, көстүүлээх сиргэ туруон сөп. Ханнык баҕарар ыалдьыкка киэн тутта көрдөрөр, бэлэхтиир, ыраах айанныы барарга ахтылҕан илдьитэ буолан барсар, дойдубутун санатар дьоһуннаах матырыйаалы оҥорон таһаарбыт Ильза Васильевнаҕа махтаныахха эрэ сөп.

- Ильза, талааныҥ тахса турдун, өссө да саҥа бырайыактары олоххо киллэрэн, дьон сэҥээриитин, биһирэбилин ыла тур!