Уопсастыба

«Алдан-Ситим» методхолбоһукка Кириэс Халдьаайы орто оскуолатыгар үлэлээбит РФ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала Раиса Омукчанова, «Барҕарыы» пуонда стипендиата Валентина Тегюрюкова уонна Мэҥэ Алдан орто оскуолатыгар РФ үтүөлээх учуутала Александр Николаев тэрийбиттэрэ. Холбоһукка сэттэ оскуола баара, бу күн Ыҥаа орто оскуолата эбии киирбитин туоһулуур суругу тутта, онон быйылгы үөрэх дьылыгар холбоһукка аҕыс оскуола буолла.

Бу күн маастар-кылаастар, «Учуутал көмус пуондатыттан» учууталлар уопуттарын тарҕатыылара уонна олус долгутуулаахи «Мин уонна мин уһуйааччым» күрэхтэһии ыытылынна. Сэттэ эдэр учуутал уһуйааччы сүбэһиттэрин кытта «Аныгы оҕолорго аныгы уруок» диэн сэргэх уруоктары ыыттылар.

Төрдүс кылааска үс уруок ыытылынна, онно сылдьыбыт учууталлар оҕолор хас уруок аайы уларыйан, учуутал тиэмпэтигэр сөрү сөпкө киирэн иһэллэриттэн үөрүүлэрин үллэстэллэр, сөҕөллөр уонна кылаас салайааччытыгар Изабелла Евгеньевнаҕа махтаналлар. Учууталлар икки бөлөҕүнэн арахсан уруок биэрдилэр. Алын кылаас учууталларын уруоктарыгар дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээбит нуучча тылын учуутала Мария Николаева маннык этэр: "Үс кылааска сүрүннээн бөлөҕүнэн үлэ барбыта. Уус Таатта, Мэҥэ Алдан, Ыҥаа оскуолатын учууталлара сүрдээх интэриэһинэй уруоктары толкуйдаан ыыттылар. Уус Таатталар бырайыак уруоктарын тиэмэтэ «Таатта улууһун сэгэтэн» диэн. Кылааска барыта 12 оҕо кыттыбыта. Ыҥаалар «Традиционные и современные знания народов Якутии» тиэмэнэн кырачааннар итэҕэллэрин ыллылар, бу уруокка Саха сирин норуоттарын култуурата уонна математика бииргэлэстилэр. Оҕолор тутааччы, асчыт, оҕуруоччут буоланнар үлэҕэ үөрэннилэр. Уопсайынан, уруоктар икки биридимиэт учууталлара кыттыгастаах буолан, метапредметнэй буоллулар. Учууталлар сыалларын-соруктарын ситистилэр, саҥардыллыбыт ФГОС ирдэбилигэр сөп түбэһэр уруоктарга бырайыактааһын, ИКТ, оҕо доруобуйатын харыстыыр, кейс технологиялара о.д. а. барыта баар. Онон баар матырыйаалтан оҕо үлэлиир дьоҕурун, билиитин бэйэтэ сайыннарар, тугу эрэ оҥоруохтаахтааҕын, ситиһиэхтээҕин үөрэнээчччи биир уруокка ылынар. Холобур, Мэҥэ Алдан оскуолатын учууталларын уруогуттан оҕолор элбэх тиэрмини биллилэр. Дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр мэлдьи туттуллар бүддьүөт, дохуот, ороскуот, эбии дохуот тугун-ханныгын, хантан кэлэрин о.д.а. билэн-көрөн быһаардылар. Дьиэ кэргэнинэн оонньуу ньыматынан олус интэриэһинэй садааччалары суоттаатылар".

Таатталар уһулуччу уруогу көрдөрдүлэр, уруок хаамыыта хас биирдии мүнүүтэтигэр тиийэ толкуйдаммыт. Бастаан Таатта төрдүс кылааһын оҕолоро Кириэс төрдүс кылааһын оҕолоругар видеосюжет эҕэрдэ ыыппыттар уонна биһиги улууспут туһунан тугу билбиккитин видеосюжет оҥорон биһиэхэ ыытаарыҥ диэтилэр. Уруок бу баҕа санаанан саҕаламмыта оҕолорго олус үчүгэй мотивация буолла, оҕолор кырыйан, килиэйдээн, суруйан сорудахтарын толорон бүтэн истэхтэрин ахсын, айар бөлөх оҕолоро көрүдүөргэ видеосюжет устан киирэллэр. Кинилэр оҥорбут үлэлэрин көрдөрөн кэпсииллэринэн түмүк оҥостоллор. Таатта улууһун туһунан билбиттэрин биир уруок иһигэр видеоҕа түһэрэн Уус Таатта оҕолоругар ыыппыттарыттан бэйэлэрэ да үөрдүлэр.

Кириэс Халдьаайылар «Технология видеоскрайбинг» тиэмэҕэ 11-с кылаас оҕолоругар уруок ыыттылар. Үөрэнээччилэр бу технологиянан Дьоруой Ф.М.Охлопков олоҕун, дьоруойдуу быһыытын, кини аатын үйэтитиини көрдөрөр бырайыактарын көрбүт учууталлар сэҥээрдилэр уонна бэлэм кылаас чааһын матырыйаала тахсыбытыгар махтанабыт. Арыы Толоон сүрүн оскуолатын учууталлара Алла Колесова, Сардаана Бурцева «Саха норуотун остуоруйата «Таал-Таал эмээхсин»» уруоктарыгар бэһис кылаас омуктуу оонньоон көрдөрдүлэр.

Уруогу таһынан күрэхтэһээччилэр саңардыллыбыт ФГОС, фундаментальнай грамотность, иитии салаатынан 30 мүнүүтэлээх тест толордулар. «Айымньылаах марафон» видеонан дьиэҕэ сорудах түһүмэҕин сыаналааһын барбыта. Уус Таатта методист-учуутала Жанна Постникова: «Ордук чуолаан Саһыл оскуолатын учууталларын уруогун сэргээтим. Тохсус кылаастарга биология уонна английскай тыл уруога «ГМО-преимущества и недостатки» тиэмэҕэ лабораторнай да, практическай да үлэ баара. Бэйэлэрэ оҥорбут туспа тэтэрээттээх этилэр, дьиэтээҕи үлэни куаркодунан киирэн, көрөн толоруохтаахтарын олус сэргээтим. Омуктуу таба саҥарарга, тылбааска, тиэкиһинэн үлэҕэ оҕо болҕомтотун тардалларын хайгыы көрдүм-иһиттим», -- диир. Михаил Габышев, Николай Келин «Өбүгэ оонньуута уонна саха тыла – оҕо сайдар үктэлэ» уруокка сахалыы күрэхтэһии көрүҥнэрин тылга сыһыары тутан көрдөрдүлэр.

Икки бөлөх үлэтин түмүгэ маннык буолла: Гран-При – Надежда Назарова, Софья Никулина (Уус Таатта), 1 миэстэ – Артем Ефимов, Виктор Охлопков (Кириэс Халдьаайы), 2 миэстэ -- Дайаана Громова, Саргылаана Сыромятникова (Мэҥэ Алдан), 3 миэстэ – Минтимир Замятин, Евдокия Никифорова (Ыҥаа). «Бастыҥ уруок» номинацияны Уус Таатта, «Бастыҥ айар марафон» номинацияны Кириэс Халдьаайы учууталлара ыллылар.

Күрэхтэһээччи уонна сүбэһит учууталлара Томпо улууһун үөрэҕириитин управлениетын отделын начальнига, наставничество кураатара Елена Кимовна Үөрэх үлэһиттэрин үрдэтэр-сайыннарар институт туоһу суругун туттарда. Үс сыллаах хамсык кэнниттэн саҥа көрүстүбүт, онон биһиэхэ истиҥ көрсүһүү бырааһынньыга буолла! Оттон үөрэппит оҕолорбут дириэктэрдии, саабыстыы, учууталлыы, бэйэбитин салайа сылдьалларын көрөртөн ордук дьол учууталга суох эбээт. Эбиитин икки үөрэнээччибит атын оскуолаттан кэлэн сүрэхтэнэн барбыттарыттан үөрдүбүт. Онон бу күнү үс көлүөнэ учууталлар күннэрэ да диэхпитин сөп. Бүгүн аныгы учуутал мэтириэтин көрдүбүт уонна үөрэтиллэр биридимиэттэри саха тыла сүрүннүүр диэн түмүккэ кэллибит.

Бу тэрээһини бэлэмнээбит дириэктэр Святослав Слепцовка, кинини методическай үлэҕэ солбуйааччы Аграфена Мегиноваҕа, «Мастер+» педагог-наставниктар кулууптарын салайааччы Елена Охлопковаҕа икки улуус учууталлара махталбытын тиэрдэбит.