Чахчыта даҕаны миэстэҕэ үлэни-хамнаһы тэрийии, олох-дьаһах хаачыстыбатын тупсарыы үлэтэ барыта олохтоох дьаһалта үлэһиттэриттэн, олохтоох сэбиэттэр дьокутааттарыттан улахан тутулуктаах буоллаҕа. Улахан бүддьүөттээх, элбэх тэрилтэлээх, кыахтаах хаһаайыстыбалардаах бөдөҥ нэһилиэктэргэ үлэ-хамнас көхтөөхтүк ыытыллара өйдөнөр. Оттон аҕыйах нэһилиэнньэлээх дьоҕус нэһилиэктэр хайдах үлэлээн-хамсаан олороллорун туһунан Ньурба улууһун «Үөдэй нэһилиэгэ» муниципальнай тэриллии дьаһалтатын баһылыга Мария Николаева маннык этэр:
– Идэбинэн учууталбын, өр сылларга оскуолаҕа учууталынан, дириэктэри үөрэх чааһыгар солбуйааччынан, дириэктэринэн үлэлээбитим. Онтон төрөөбүт-үөскээбит нэһилиэкпэр баһылыгынан 2001 сылтан талыллан үлэлиибин, ол быыһыгар 2006-2013 сс. нолуок иниспиэксийэтигэр үлэлээбитим, онон уон сэттис сылбын баһылыктыы сылдьабын.
2002 с. олохтоох салайыныы тиһигэ икки (улуустааҕы уонна нэһилиэктээҕи) түһүмэҕинэн киириитигэр нэһилиэкпит кыраныыссатын, гиэрбэтин, гимнин олохтооһуҥҥа, бас билэр баайын-дуолун бигэргэтиигэ, араас правовой-нормативннай докумуоннарын оҥорууга улахан үлэ ыытыллыбыта бу баар курдук. Баһылыктарга бэрт элбэх боломуочуйа бэриллибитэ эрээри, онтон ахсааннааҕа үбүлэнэрэ бастаан олус салыннарбыта. Социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыы бырагырааматын ылынан, ону улуус уонна өрөспүүбүлүкэ тустаах бырагыраамаларыгар сөп түбэһиннэрэн үлэлээн-хамсаан кэллибит.
Аҕыйах нэһилиэнньэлээх дьоҕус нэһилиэк буоламмыт, үппүт-харчыбыт кэмчи, улахан, кыахтаах тэрилтэбит суох, инньэ гынан, ис кыаҕы туһанан, дьон актыыбынаһын көҕүтэн, кэммиэрчэскэйэ суох «Сайылык» түмсүүнү тэрийэн, араас таһымнаах бырайыактарга кыттарга тирэх оҥостобут. Ол курдук, олохтоох көҕүлээһини өйүүр бырагырааманан уулуссабытын оҥордубут, Култуура дьиэтин өрөмүөннээтибит. «Мин Сахам Сирэ XXI үйэҕэ» диэн Үтүө дьыала хамсааһынан таас оскуола-саад дьиэтин туттаран үлэҕэ киллэрдибит, аны успуорт саалата тутуллуохтаах.
«Аһаҕас (публичнай) былаас кэлим тиһигэр олохтоох салайыныыны тэрийии уопсай бириинсиптэрин туһунан» федеральнай сокуон киирэн эрэр, ОДьКХ реформата саҕаланна. Дьэ манна кыра нэһилиэктэри суох оҥорор түбэлтэҕэ биири учуоттуур наада: сири! Үөдэй 1950-с сс. бөдөҥсүтүүгэ эмсэҕэлээбитэ, сүрүн тутуулара көтүрүллэн атын сиргэ илдьиллэн, дьоно-сэргэтэ көһөн, бэрт киэҥ сирдээх-уоттаах нэһилиэк учаастак эрэ буолбута. Төттөрүтүн кыараҕас сирдээх нэһилиэктэр бөдөҥсүтүллүбүттэрэ, ол күн бүгүнүгэр диэри охсор, хаһаайыстыбалар син тэриллэн үлэлии сатыыллар эрээри, сирдэрэ суоҕуттан өнүйбэттэр. Иккиһинэн, бэриллэр боломуочуйалар үбүлэниэх хайаан да тустаахтар.
-
3
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
