-- Сылгы биһиги төрөппүт, айыы дьонун төрдө. Күн Дьөһөгөй Айыы диэн саха таҥаратын биир сүрүн Айыытынан ааттыыбыт. Сахалар сылгыга сүгүрүйэбит, күн-дьыл бэлиэтигэр "кулун тутар" ый баарыгар кытта көстөр. Бу барыта биһиги, саха аймаҕа, Дьөһөгөй оҕотун - сылгыны кут-сур оҥостон ытыктыырбыт бэлиэтэ буолар. Күн оҕотун – сылгыны кут-сүр оҥостон ытыктыырбыт бэлиэтэ буолар. Күн Дьөһөгөй саха култууратыгар араас өрүтүнэнн иҥмит, ол курдук элбэх тылынан, суругунан уус-уран айымньыларга, ойуулууур-дьуһуннуур ускуустубаҕа, ырыаҕа-тойукка, успуорка барытыгар сылгыга сүгүрүйүү чаҕылхайдык арыллар, тэнийэр. Маны сэргэ олоххо-дьаһахха, тыа сирин экэниэмикэтин биир тутаах көрүҥүн быһыытынан саха уйгутун, байылыат олох тускулун быһыытынан сайыннарыллар.
Сылгы этэ-сиинэ, үүтэ, хаана, иһэ, иҥиирэ, силгэтэ, туйаҕа, уҥуоҕа, силиитэ, сыата, хаһата - барыта эмтээх. Саха тыынар тэтимэ - сылгы киэне. Сылгы тыына уһун. Уһун тыыннаах киһи өйдүүрэ дириҥ, толкуйдуура олохтоох, толору уонна тобуллаҕас.
Сылгы улахан ымыылаах уонна эмтээх. Кини киһи доруобуйатын арчылыыр, чэбдигирдэр, ыраастыыр. Ордук төбө ыарыытыгар уонна сүһүөххэ туһалаах.
Кылы араас ыарыыга тутталлар. Күрүчүөгүнэн баайыллыбыт кыл сэлээппэни кэтэн, төбө хаанын баттааһынын тэҥниирин, өҥүрүк куйаастан хаххалыырын, кумаартан дэйбиир абырыырын бары бэркэ диэн билэбит.
Тилэх араас туочукаларын баттаан, сылытан чэбдигирдэр, сис, уҥуох ыарыытын умуннарар, туус мустуутун тохтотор.
Сылгы кылыттан хатарыллыбыт ситии сиэргэ-туомна туттуллар: көстүбэттэн муннарыы, айыыларга суол бэлиэтэ, харыстабыл, иһиккэ, үрүҥ аска куһаҕан орооспотун диэн, ыар хараҕы халтарытыы, күөмчүлээһин, киэргэл быһыытынан. Ситии, уйгу томточчу туоллун, дьалкыйбатын диэн алгыс суолталаах, көмүскүүр уонна куһаҕаны утары күөнтэһэр аналлаах кыл оҥоһук, киртэн-хахтан көмүскүүр, дурда-хахха буолар ыраас аналлаах.
Сыспай сиэллээх сылгы барахсан маанылаах аһа - кымыс. Кымыһы эмтиир-томтуур, күүс-сэниэ киллэрэр айыы аһынан биһиги өбүгэлэрбит түнн былыргыттан ылыммыттар. Кымыс киһи иһин-үөһүн ыраастыыр, чэбдигирдэр, чэпчэтэр.
Саха омук үгэһинэн сылгы кута-сүрэ буолбут Дьөһөгөй оҕотун ыһыах ыһан уруйдуур-айхаллыыр, оттон ыһыах сүрүн түһүмэҕинэн ат сүүрдүү буолар. Ат сүүрдүү - саха дьарыга. Ат барахсан санаа күүһүн түмэн үтүө өйдөбүллэргэ угуйар, олох айанын суолун арчылыыр.
Саха сылгыта - бу норуот баайа, эмис эт, ичигэс таҥас, доруобуйаҕа туһа. Саха төрүт култууратын, ускуустубатын киэн туттар сүдү күүһэ.
Онон төрөөбүт култуурабытын уонна өбүгэ саҕаттан тиийэн кэлбит үгэстэри, уус-уран оҥоһуктары оҕоҕо, ыччакка тиэрдиэххэйиҥ. Оччоҕо төһө кыалларынан ону бэйэлэригэр иҥэринн, сатабыллаах буола сайдыахтара, олохторугарар туһалаах буолуо диэн эрэнэбин. Сахабыт биир төрүт дьарыгын өссө күүскэ сөргүтүөххэ,сайыннарыахха!
-
3
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
