— Софья Лаврентьевна, бастатан туран, Аан дойду дьахталларын күнүнэн эрэдээксийэ кэлэктиибин аатыттан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!  Бэрэссэдээтэлинэн хаһан талыллан үлэлии сылдьаргыттан саҕалаан улуустааҕы Сэбиэт туһунан кылгастык билиһиннэрэ түс эрэ.

— Бу дуоһунаска 2019 сыл олунньу 18 күнүттэн талыллыбытым. Бу иннинэ 15 сыл  Дьокуускай куораттааҕы оҕо инфекционнай балыыһатыгар кылаабынай быраастаабытым, салгыы  2016 сыл күһүнүттэн Амма улууһугар кылаабынай бырааһынан ананан үлэлээбитим. 

    Амматааҕы дьокутааттар Сэбиэттэригэр 18 дьокутаат  үлэлиир.  Улуус хас биирдии нэһилиэгиттэн араас идэлээх, үлэлээх дьон биир санаанан салайтаран, Аммабыт сайдарын туһугар диэн үлэлии-хамсыы сылдьабыт.  Баартыйанан састаабы этэр буоллахха, РФКБ-тан биир, уоннааҕылар  «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйа чилиэннэрэ. «Биир ньыгыл Арассыыйа» дьокутааттарын фракцията киэҥ далааһыннаахтык үлэлиир.

— Улуус дьокутааттарын Сэбиэтин эр киһи салайыахтаах, эр киһи үлэтэ дииллэрин өрүү истэбин.  Аҥардас командировкаларга кэлиитэ-барыыта да элбэҕэ буолуо. Эн санааҕар хайдаҕый?

— Тоҕо эр дьон эрэ үлэтэ буолуой? Дьахтар да кыайа тутан үлэлиир кыахтаах.  Дьахталлар кэккэ эйгэҕэ сорох эр дьоннооҕор быдан таһаарыылаахтык үлэлииллэрин истэбин да, билэбин да.   Ол эрээри, эр киһи олоҕу түстүүр сүдү күүс буолар.  Салайар өттүгэр  эр дьон да, дьахтар да үлэлииллэригэр тэҥ бырааптаахтар дии саныыбын. Үлэ хайдах барыыта, салаллыыта эр киһититтэн, дьахтарыттан тутулуга суох, салайааччыттан бэйэтиттэн улахан тутулуктаах.

— Дьахтар бэрэссэдээтэллэр бэйэ-бэйэҕитин кытта төһө билсэҕитий?

— Билигин улуустарга уончаҕа тиийэр кэрэ аҥар бэрэссэдээтэллиибит. Саамай сүрүнэ, бары бэйэ-бэйэбитин кытта ыкса үчүгэйдик билсэбит, үлэбитинэн сүбэ-ама бэрсэн, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөсүһэбит. Ил Түмэҥҥэ дьахтар дьокутааттары кытта биир бэйэм эмиэ  ыкса үлэлиибин, кинилэри кытта бары дьыалаҕа, үлэҕэ бииргэ алтыһан сылдьарбыттан киэн туттабын,  кинилэр үлэлэрин олус биһириибин уонна өрүү туох кыалларынан көмөлөһөргө  бэлэммин.

— Дьиэ кэргэҥҥин билиһиннэр эрэ.

— Кэргэним — Павел Николаевич Гаврильев. Кини  өрүү  миигин өйүүр-өйдүүр уонна  барытыгар сүбэ-ама биэрэн көмөлөһөр.  Дьиэтээҕи сүрүн тыылым буолар. Икки кыыс, биир уол оҕолордоохпут.

— Салайааччы буоларыҥ быһыытынан  өрүү солоҥ суоҕа чуолкай. Дьиэ кэргэҥҥэр болҕомтону төһө уураҕын? Сэрэйдэххэ,  күн аайы ыытыллар мунньахтартан, сотору-сотору командировкаларга барыыттан  сылтаан дьиэҕэр-уоккар хонор хоноһо эрэ курдугуҥ буолуо. Этэргэ дылы, киэһэ хойут кэлэҕин, сарсыарда эрдэ үлэҕэр бараҕын.

— Салайааччы  киһи, хаһан баҕарар буоларын курдук, солото суох буолара өйдөнөр. Ол гынан баран,  дьиэ кэргэҥҥэ хайаан да болҕомто ууруллуохтаах дии саныыбын уонна ону хайаан да толоро сатыыбын. Оҕону иитиигэ саамай улахан төһүү күүһүнэн бэйэ холобура буолар. Үгүс оҕо төрөппүттэрин  көрөн-истэн, ону үтүктэн улаатар. 

Кэргэмминээн  үлэт­тэн, күннээҕи түбүктэн иллэҥ­сийдибит  даҕаны оҕолорбутун кытта бииргэ буола сатыыбыт, бириэмэбитин барытын кинилэргэ аныырга дьулуһабыт. Кыргыттарбыт улахаттар, сөбүлүүр  идэлэрин талан,  үөрэнэн,  үлэһит буолан  ситиһиилээхтик үлэлии сылдьаллар. Уолбут — оскуола үөрэнээччитэ.

— Дьиэ кэргэн ийэтэ буоларыҥ быһыытынан ордук ханнык  бүлүүдэни астыыргын сөбүлүүгүн?

— Салааттартан винегреты, итии астартан фаршированнай балыгы уонна кэтилиэт араас көрүҥүн астыырбын сөбүлүүбүн. Гастроэнтеролог быраас буоларым бы­һыы­тынан «доруобай аһылыкка» ордук болҕомтобун  уурабын. Аһы барытын ууга-паарга буһаран астыы сатааҥ диэн сүбэлиибин. Саамай сүрүнэ, бэйэ тиэргэнигэр уонна киһи бэйэтэ бүөбэйдээн  үүннэрбит оҕуруотун аһын хаһаанан баран, ону кыһыннары сиирэ быдан көдьүүстээх. Аны туран, сайын киһи бэйэтэ үргээбит  сирин аһын барыанньалаан, бэйэлэринэн тоҥорон баран, кыһын  утах оҥорон иһэр доруобуйаҕа бары өттүнэн туһалаах.  Манна биири өйдүөххө наада. Хайдах аһы аһыырбытыттан доруобуйабыт  улахан тутулуктаах.

— Түмүккэ биир хайысхаҕа үлэлии сылдьар кэллиэгэлэргэр Аан дойду дьахталларын күнүнэн эҕэрдэҕин тиэрдиэххин сөп.

— Бастатан туран, улуустар дьокутааттарын сэбиэтигэр үлэлии сылдьар дьахтар бэрэссэдээтэллэри, Ил Түмэҥҥэ үлэлии сылдьар дьахтар дьокутааттары сандал күннээх саас арыаллаах Аан дойдутааҕы дьахтар күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!   Биһиги уопсастыбаҕа, дьиэ кэргэҥҥэ оруолбут олус улахан. Биһиги туппуппут, оҥорбуппут барыта сылаас, сымнаҕас, кэрэ, үйэлээх, инникигэ эрэли эрэ үөскэтэр ураты аналлаах.  Барыгытыгар ыстаал курдук доруобуйаны, үлэҕитигэр ситиһиини, дьиэ кэргэҥҥитигэр дьолу-соргуну, хаһан да уостубат тапталы баҕарабын!

Кытай бэлимиэнэ

Софья Лаврентьевна Александрова кытайдыы бэлимиэни астаан дьиэ кэргэнин  өрүү күндүлүүр эбит. «Бастатан туран, икки ыстакаан бурдугу биир ыстакаан сылаас ууга булкуйан тиэстэ мэһийэбит. Тиэстэ сөбүгэр соҕус сымнаҕас буолуохтаах. Мэһийэн-мэһийэн баран, хаппахтаан уура түһэбит. Тиэстэ сойор кэмигэр ынах уонна сибиинньэ эттэриттэн эриллибит фаршынан начыын оҥоробут. Онно хайаан да сибиэһэй хаппыыстаны кыра гына кырбаан эбэбит, эбии сөбүгэр соҕустук туустуубут, лууктуубут, биэрэстиибит уонна барыта биир маасса буолуор диэри булкуйабыт. Салгыы тиэстэбитинэн дьоҕус төгүрүктэри оҥоробут, тэнитэр анал маһынан  лэппиэскэлэри оҥоробут. Лэппиэскэлэргэ  эттээх начыынкабытын ууран, түөрт өттүттэн бүк тутан кырасыабайдык суулуубут. Сковородкаҕа кыра мас арыыта уонна уу кутан бэлимиэннэрбитин буһарабыт.  Остуолга уурарга анал соус оҥоруохха сөп. Чесногу бытархай гына кырбыыбыт уонна ыстакаан 3 гыммыт бииригэр кээмэйдээх ууга  булкуйуллар. Онно эбии сөбүгэр соҕус биэрэс уонна чаайынай  ньуоска аҥарынан уксууһу эбэн биэриллэр. Син балачча булкуйан баран, бэлимиэн үрдүгэр кутабыт.  Дьиэ кэргэҥҥитигэр маны астаан өрүү күндүлээҥ. Олус сөбүлүөхтэрэ, минньигэстиҥ аһааҥ!», — диэн быһааран кэпсээн биэрдэ.

 Кэпсэттэ Александр ТАРАСОВ