Санаттахха, быйыл муус устар ыйга Удачнай хайаны байытар кэмбинээт шахтатын кирдээх ууларын хачайдыыр турбаҕа саахал тахсыбыта. Күүстээх тыал Далдын үрэҕи туоруур муостаны суулларбыта. Бу муоста нөҥүө шахта минераллаах уулара ааһаллара.

“Саха Өрөспүүбүлүкэтин Экологияҕа министиэристибэтэ Далдын уонна Марха ууларын ылан бэрэбиэркэлээбитэ. Боруоба түмүгүнэн, өрүстэр киртийбиттэрэ быһаарыллыбыта”, – диэн Семен Яковлев кэпсээтэ.

Муус устар 13 күнүгэр турба алдьаммыт сиригэр уу муҥутуурдук сибиниэһинэн киртийбит. Ол курдук, ууга тимирдээх, аммонийдаах, магнийдаах, стронцийдаах, литийдээх, бромид-ионнардаах, марганецтаах, алтаннаах бэссэстибэлэр суураллыбыттара быһаарыллыбыт.

“Сибиниэс нуорматтан 14,3 төгүл элбэх суураллыбыт этэ. Бу – уу муҥутуурдук киртийбитин туоһулуур. Дьиктитэ диэн, турба алдьаммыт сириттэн тэйиччи бэссэстибэлэр нуорматтан тахсыбатахтара көстүбүтэ”, – диэн Семен Яковлев салгыы кэпсээтэ.

Муус устар 12-23 күннэригэр министиэристибэ Маалыкай, Малдьаҕар уонна Марха (Өҥөлдьү) нэһилиэктэрин анныларыттан Марха өрүс уутуттан 25 боруобаны ылбыт. Чинчийии бромид, магний, стронций суураллыбытын көрдөрбүт. “Роспотребнадзор Марха өрүһү иһиллэр нуормаҕа бэрэбиэркэлээбитэ. Онно уу 2,4 төгүл элбэх бромидтааҕа быһаарыллыбыта”, – диэн миниистири солбуйааччыта бэлиэтээтэ.

Оттон ити кэмҥэ АЛРОСА хампаанньаҕа Далдын үрэххэ химиичэскэй эттиктэр муҥутуур таһымҥа тиийбиттэрин “ороһуолу” кытта сибээстээбиттэрэ. Ол эбэтэр турба саахала киртийиигэ сыһыана суох диэбиттэрэ. “Үрэх бэйэтэ итинник састааптаахтар” диэн ис хоһоонноох хоруйу ыыпыттара.

“Ууну араас усулуобуйаҕа боруобаҕа ылбыттара. Муоста аннынан сиикэй ууттан ылбыттара. Өскөтүн минераллаах уу үрэххэ түспүтэ буоллар, кирдээх уу сүүрүгү кытта аллараа барыахтааҕа, оччоҕо сибиниэс үрэх алын өттүгэр көстүөхтээҕэ. Ону баара, муус анныттан ылыллыбыт ууга сибиниэс көстүбэтэҕэ”, – диэн хампаанньа бигэргэтиллибит иһитиннэриитигэр суруйбуттар.

Биллэн турар, СӨ Экологияҕа министиэристибэтэ АЛРОСА-ны кытта сөбүлэспэт.

“Далдын – тоҥмот уулаах үрэх. Онон уута мэлдьи хамсыы турар. Инньэ гынан кирдээх бэссэстибэ тохтообокко сууралла турар. Инньэ гынан, муус устар 13 күнүнээҕи буруобаларга уу дьиҥнээх киртийиитин таһыма кыайан көстүбэтэҕэ. Онон,  муус устар 14 күнүгэр, саахал тахсыбыт сириттэн 14 км тэйиччи сиртэн хаттаан боруоба ылыллыбыта. Онуоха лабаратыарыйалар сибиниэс баарын бигэргэппиттэрэ”, – диэн Семен Яковлев быһаарда.

Ыам ыйын ортотугар Малдьаҕар, Киров уонна Дьаархан нэһилиэктэрин анныларыгар Марха өрүскэ туустаах эттиктэр, азоттаах бөлөхтөр, ньиэп бородуукталара нуорма киирбиттэрэ көстүбүтэ. Ол эрээри, Семен Яковлев Далдын үрэххэ уонна Марха өрүскэ Киэҥ Үрэхтэн 1,5 км тэйиччи сиргэ сытар кирдээх “ороһуоллар” киирэ тураллар. Бу минераллаах уулар быыһылаан тахсар сирдэрэ 2012 сыллаахха көстүбүтэ. Ол кэннэ (2013 сыллаахтан) онно кирдээх ууну куппат буолбуттара. Ол суотугар Далдын уонна Марха сыыйа ырааһыра быһыытыйбыттара. Ол гынан баран, муоста саахалын кэннэ, кирдээх уулары саҥаттан ити полигоҥҥа кутар буоллулар.

“Итинтэн сылтаан Маалыкай, Малдьаҕар уонна Марха нэһилиэктэрин аннынан бромид, магний, стронций нуорматтан тахсаллар. Билигин министиэристибэ Левобережнай диэн полигонтан эмиэ кирдээх уулар тахсалларын бэлиэтээтэ”, – диэн Семен Яковлев иһитиннэрдэ.

Ыам ыйын 17 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатыгар бу боппуруоһунан сүбэлэһэр мунньах буолбута. Онно өрөспүүбүлүкэ премьерэ Андрей Тарасенко АЛРОСА салалтатын Далдыны уонна Марханы салгыы киртиппэттэрин туһугар анал дьаһаллары ылыналларыгар сорудахтаабыта.

Сигэ: News.Ykt.Ru