Бурятия эрэгийиэнин холобурунан Хакасия былааһа локдаун биллэрэр кыахтааҕын туһунан сэрэппитэ. Дагестаҥҥа бары маассабай тэрээһиннэри дьаһалынан ыытары тохтоппуттара, оттон Башкирияҕа киэҥ далааһыннаахтык аан дойдутааҕы VI Фольклориаданы тэрийдилэр.
Дьэ, тоҕо сорох субъектарга харантыын миэрэлэрэ күүһүрэрий, оттон атыттарга барытын көҥүллүүллэрий?
Арассыыйаҕа бэс ыйын көрдөрүүтүнэн, коронавирус ыарыыта ый ахсын элбии турар. От ыйын 19 күнүнээҕи туругунан, дойдуга 24 633 саҥа ыалдьыы регистрацияламмыт. Муҥутуур үрдүк көрдөрүү – 25766 – бу ый саҥатыгар (от ыйын 8 күнүгэр) бэлиэтэммит.
Тверь уобалаһын көрдөрүүтэ тупсар
Тверской уобалас губернатора Игорь Руден кытаанах экэнэмиичэскэй локдауну биллэрбэт уонна QR-кодтары туһанары күһэйбэт туһунан быһаарыныыны ылыммыта. Бу туһунан кини от ыйын 8 күнүгэр «Россия 24» ханаал быһа эпииригэр иһитиннэрбитэ. Дьон-сэргэ: «Тверь уобалаһын салалтата сөптөөх, толкуйдаммыт быһаарыыны ылынна», -- диэн сыаналыыр. Санатар буоллахха, Тверь уобалаһыгар урбаанньыттарга биисинэс бары көрүҥүн көҥүллүүргэ, оттон биирдиилээн дьону хааччахтан босхолуурга кыах биэрбиттэрэ. Ол курдук, ыарыы бастакы долгунун түмүгэ маннык этэ: эрэгийиэҥҥэ пандемия хонтуруолга кытаанахтык ылыллыбыта, балыыһаларга куойка миэстэ наадыйар дьон ахсааныгар тиийэр этэ, ону таһынан пандемия бастакы сылыгар атын эрэгийиэннэри кытта тэҥнээтэххэ, экэниэмикэҕэ кыра ночооттоммута. Манна губернатор Игорь Руден федеральнай былаас стратегиятын сүнньүнэн тутуһан үлэлиир: сымнаҕас хааччахтар – вакцинацияны күргүөмүнэн ыытыы. Билигин Тверь уобалаһа кэнники үс нэдиэлэ устата олус үчүгэй тэтими көрдөрөр, үгүс дьон кэтээн көрүүлэринэн, вакцинацияҕа уочарат суох, күн ахсын вакцина туруорар саҥаттан саҥа миэстэлэр арыллаллар. Эпидемиологическай быһыы-майгы туһунан этэр буоллахха, чугастааҕы уобаластартан итэҕэһэ уонна куһаҕана суох – биир кэлим.
Адыгеяҕа быһыыны биэрии тэтимэ үчүгэй
Адыгея Өрөспүүбүлүкэтэ пандемия кэмигэр кытаанах хааччахтааһыны киллэриэн баҕарбатах эрэгийэннэр ахсааннарыгар киирсибитэ.
Бу дойду айылҕата ураты кэрэ, ол эрээри Арассыыйа туристара сайыҥҥы ыйдарга Хара муора кытылын куруортарыгар сынньаналларын ордороллор. Аны билигин Адыгеяҕа сынньана барыаххын баҕардаххына да, онно туристар сырыыларын тохтоппуттара. Ол иһин локдауну да, онтон да атын хааччахтары күүскэ киллэрбэттэр. Маны даҕатан эттэххэ, пандемия кэмигэр араас таһымнаах хааччахтыыр дьаһаллары ылыныы эрэгийиэннэр бэлитиичэскэй балаһыанньаларыттан көрөн оҥоһулларын умнуо суохтаахпыт. Бастатан туран, бу эрэгийиэннээҕи былаастар эпидемияны утары туруулаһар кыахтарын көрдөрүү буолар. Иккиһинэн, быыбар иннинэ маассабай тэрээһиннэри ыытары тохтотуу.
Кубань эрэгийиэнин балаһыанньата билигин күн-дьыл, халлаан туругун иэдээнин кытта сибээстээх. Бэрт соторутааҕыта дохсун ардах түһэн, ууга барбыттара. Балаһыанньа билиҥҥитэ уустук, ол эрээри Краснодар кыраайын былаастара туристартан букатыннаахтык аккаастанар кыахтара суох – дохуот киллэрэр сүрүн хайысхалара буолар. Номнуо нэһилиэнньэ киэҥ араҥата вакцина ылбыта бэлиэтэнэр. Локдауну биллэрбэт, туристар сырыыларын тохтоппот туһуттан дойду араас муннуктарыттан кэлэр туристартан тустаах ыспыраапканы ирдииллэр – бу барыта киһи доруобуйатын харыстыырга туһуланар, быһыы ылары күһэйии буолар. Биллэн турар, вакцинация булгуччулаах буолбатах эрээри, хас биирдии киһини вакцина пууннарыгар ыҥырар наада! Адыгеяҕа бу былааҥҥа быдан холкутук сыһыаннаһаллар. Ол эрээри ыаллыы сытар эрэгийиэннэригэр туризм эйгэтигэр үлэлиир дьон баарын тухары вакцинация тэтимэ үчүгэй түмүктээх буолуо диэн эспиэрдэр сабаҕалыыллар.
Москваҕа QR-код ирдэммэт
Москваҕа уопсастыбаннай ас-үөл тэрилтэлэригэр QR-кодтары булгуччу ирдиир систиэмэ саҥа ыйааҕынан уларыйда. «Бу ыйаахха Москва мээрэ Сергей Собянин илии баттаата» диэн «РИА Новости» иһитиннэрдэ. Рестораннарга уонна кафеҕа барарга QR-код систиэмэтэ бэс ыйын 28 күнүттэн үлэлээбитэ. От ыйын 19 күнүттэн бу систиэмэни эрэкэмэндээссийэ эрэ быһыытынан бигэргэттилэр, тэрилтэлэр бэйэлэрин көрүүлэринэн туһаныахтарын уонна ыалдьыттар QR-кодтарын бэрэбиэркэлиэхтэрин сөп. Баҕалаахтарга QR-код оҥотторор кыах оннунан хаалар. Саҥа нэдиэлэттэн тэрилтэлэр урукку эрэһииминэн, ол курдук түүн 23.00 чаастан сарсыарда 6.00 чааска диэри QR-кода суох үлэлиэхтэрин сөп. Ааспыт сыл кулун тутар ыйыттан дьиэҕэ олорор ковидтаабыт ыарыһахтары кэтиир теле-мэдиссиинискэй киин аһыллыбыта. Бу кэмтэн ыла быраастар 1,3 мөл. тахса онлайн-консультацияны биэрбиттэрэ биллэр. Ураты 24/7 эрэсиимнээх кииҥҥэ икки сүүсчэкэ быраас үлэлиир.
Хабаровскайга миэрэлэри күүһүрдэргэ туруорсаллар
Эрэгийиэннээҕи Роспотребнадзор суругар этиллэринэн, Хабаровскай кыраай кылаабынай санитарнай бырааһын солбуйааччы коронавирус утары дьаһаллары күүһүрдэргэ туруорсар. Ол иһигэр киинэҕэ, рестораннарга, о.д.а. тэрилтэлэргэ быһыы ылбатах дьон сылдьарын бобор туһунан кэпсэтии барар. Докумуоҥҥа сурулларынан, түүҥҥү кулууптары, дискотекалары үлэлэтэргэ толору бобуу киллэриллиэхтээх, аны кафелар, рестораннар 23.00 чааска үлэлэрин тохтотуохтаахтар. Ол эрээри Хабаровскай кыраайга бу дьаһаллары олоххо киллэрэр былааннара суох. Билигин кыраайга мааска кэтии эрэсиимэ, социальнай арыты тутуһуу, 65-тэн үөһэ аҕам саастаах дьону уонна оҕо күүтэр дьахталлары тэйиччиттэн үлэҕэ көһөрүү тутуһуллар. Аралдьытар, култуурунай-сынньатар, спортивнай, о.д.а. тэрээһиннэр 10-тан элбэҕэ суох киһилээх ыытыллыахтаахтар. Хабаровскай кыраай губернатора Михаил Дегтярев бэлиэтииринэн, эрэгийиэҥҥэ вакцинацияны булгуччулаахтык туруоруу ирдэммэт, итиэннэ үлэ биэрээччилэр үлэһиттэрин быһыыта суохтарыттан үлэттэн ууратар бырааптара суох.
«Ковидтан босхоломмут» тэрилтэлэр элбииллэр
От ыйын 5 күнүттэн Саха сиригэр уонна Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай былаас уорганнарыгар сылдьарга вакциналаммыккын туоһулуур QR-код ирдэнэр эбэтэр ПЦР-тест ыспыыраапката баар буолуохтаах. Бу туһунан «Якутия 24» ханаал быһа эпииригэр өрөспүүбүлүкэ вице-премьерэ уонна суһал ыстаап солбуйааччыта Ольга Балабкина иһитиннэрбитэ. Кини этэринэн, ПЦР-тест тиһэх үс суукка устата эрэ оҥоһуллубут буоллаҕына «сибиэһэйинэн» ааҕыллар. Эрдэ биллибэт Сovid-19 штаммын буллахтарына, анаалыһы тута Новосибирскайдааҕы «Вектор» киинигэр ыыталлар. Санаттахха, ыам ыйын бүтүүтэ Саха сирин кылаабынай санитарнай бырааһа Маргарита Игнатьева булгуччулаах вакцинациялааһыны киллэрэр туһунан уурааҕы таһаарбыта. Докумуон быһыытынан, Саха сиригэр нэһилиэнньэ 70-тан итэҕэһэ суох быраһыана быһыы ылыахтаах, үлэ биэрээччилэр үлэһиттэрэ вакцинацияланалларыгар усулуобуйаны тэрийиэхтээхтэр. Кэлин уураахха «булгуччулаах» диэн тыл оннугар «маассабай» диэн уларыйбыта. Аны туран, Ил Дархан Айсен Николаев вакцинация күһэлинэн ыытыллыбатын туһунан бэлиэтээбитэ.
Дьокуускайга «ковидтан босхоломмут» тэрилтэлэр испииһэктэригэр барыта 16 кафе, рестораннар уонна кулууптар киирэллэр. Испииһэккэ коронавирус утары дьаһалынан үлэлэрин тохтоппут тэрилтэлэр эмиэ киллэриллиэхтэрин сөп буолла: бу түүҥҥү кулууптар, караоке-саалалар уонна да атын анал эбийиэктэр. Саҥа быраабыланан үлэлэрин от ыйын 1 күнүттэн саҕалаабыттара. Бу күҥҥэ диэри QR-кодтары көтүрүү туһунан официальнай сайабылыанньа Урбаан, эргиэн уонна туризм министиэристибэтиттэн киирэ илик.
* * *
Коронавирус инфекциятын утары үлэ балаһыанньата уустук. Хомойуох иһин, экэниэмикэҕэ буортулаах быһыыны-майгыны таһаарар, нэһилиэнньэни араастаан буккуйар дьон ахсаана элбии турар.
Бырабыыталыстыба сөптөөх үлэни ыытар уонна урбаанньыттарга бары кыаҕы биэрэр. Биллэн турар, хааччахтыыр миэрэлэри нэһилиэнньэ ыараханнык ылынар, ол эрээри хас биирдии киһи, коронавирус тарҕаныытын сэрэтэр инниттэн бэйэтин хааччахтаан, дьиэтигэр олорорунан муҥурдаммакка, тустаах вакцинаны ылара эмиэ наада, оччотугар эрэ ыарыыны кыайыахпыт. Санитарнай-эпидемиологическай куттал суох буолуутун усулуобуйалара тутуһуллуохтаахтар!
Василий Прокопьев
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
