Урукку өттүгэр элбэхтэ суруйан турабыn: өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 70500 төбө хаһан даҕаны көҕүрээбэт, статистическэй кээмэй отчуоттуур сыыппарата буолуон сөп. Ол аата 80 тыһыынча туонна үүт соҕотуопкатын үллэстэргэ анаммыт кирбии. Атыннык эттэххэ, 80 тыһыынча туонна үүт былаана 70 500  төбө ыанар ынах барыта 100% төрөөтөҕүнэ уонна хас биирдии ыанар ынахтан 1 туонна үүт ылыллар буоллаҕына ситиһиллэр.

Ол эрээри, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин 2018 , 2019, 2020 сыллардааҕы отчуоттарын ылан көрдөххө, ортотунан үүт саамай ыанар  уонна ынах төрүүр кэмигэр, ол эбэтэр от ыйыгар, 70 500 ынахтан баара-суоҕа 65%-на, ол эбэтэр 45 тыһыынча ыанар ына5а төрүүр эбит. Ол иһигэр бу төрөөбүт ыанар ынахтаах кэтэх хаһаайыстыбалаах ыаллартан үүт туттарбат ыаллар бааллар. Кинилэр тустарынан Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр статистическай отчуота суоҕун билэбит. 80 тыһыынча үүт соҕотуопкатыгар 2 млрд 800 мөл. солк. үүт субсидията көрүллэр. Ол эрээри, кырдьыгын эттэххэ, төрөөбөтөх ынах үүт биэрбэт, үүт туттарбат ыал үүт субсидиятынан туһаммат, ылбат. Ол эрээри сылын аайы 80 тыһыынча тонна үүт былаана 100% туоларын министиэристибэ СӨ Бырабыыталыстыбатыгар отчуоттуур.

Понамарев И.П., Нифонтов В.Ф., Новгородов В.И  тыа сирин сүөһү иитиитин салаатыгар көрүллүбүт 2 млрд 800 мөл. солк. үбүлээһин көрүллүбүтүн, төрөөбөтөх ынах үүт биэрбэтин, үүт туттарбат ыал субсидия ылбатын билэр ааталар,  Ил Дархан Айсен Николаев 2021 сылтан тыа хаһаайыстыбатыгар олоххо киллэрбит, чуолаан кэтэх ыал ыанар ынаҕын төбөтүгэр биэрбит 35 тыһыынча субсидиятын утаран, соҕотуопка систиэмэтин ыһан, тыа ынах сүөһүлээх ыалын кылгас сонноон эрэллэрин курдук хаһыакка суруйаллар.

Оттон 2 млрд 800 мөлүйүөн үүт субсидиятыгар отой даҕаны тиксибэтэх үгүс кэтэх ыанар ынахтаах ыал Айсен Николаевтан харчыны илэ тутан үөрдүлэр-көттүлэр. Судургутук өйдөөтөххө, убаһа сыаната 35-40 тыһ. солк. буоллаҕына, Ил Дархан  хас ыанар ынахтарын иһин биирдии убаһаны биэрбит курдук. Ил Дархан Айсен Николаев быһа эфиринэн тыа дьонугар  үбүлээһин ханнык да тэрилтэнэн эргийбэккэ, кинилэргэ быһа тиийиэҕэ диэбит тыла 100% туолбутугар тыа дьоно махтанар.

2021 сылга киирбит саҥа мэхэньиисим олоххо киирэригэр элбэх утарсыы баар этэ. КФХ-лар уонна тэрээһиннээх хаһаайыстыбалар туттарар 1 лиитэрэ үүттэрэ 15 солкуобай үрдээн, 50 солкуобай буолбутугар болҕомтону уурбакка, кэтэх ыал ыанар ынаҕар бэриллэр 35 тыһыынча субсидиятын утаран, араас нолуоктарынан, сир боппуруоһунан, аны тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр отчуоттамматаҕына, үбү төттөрү туталларынан куттаан, ордук соҕотуопка тэрилтэлэрэ хаар түһүөр диэри дьону-сэргэни булкуйдулар.

Хата, Ил Түмэн депутата Христофорова М.Н. видео-кэмпириэнсийэнэн бу боппуруоска интэриэстээх дьону мунньан, тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин салалтатын, тыа нэһилиэктэрин баһылыктарын, тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии-хамсыы сылдьар дьону кытыннаран, санааларын сайа этинэллэригэр кыах биэрэн, ити 35 тыһыынча отчуоттаммат буолбутугар кэтэх ыанар ынахтаах дьон ааттарыттан киниэхэ эмиэ улахан махталбытын тиэрдэбит!

Төһө даҕаны утарсыы, булкуйуу, куттааһын баарын үрдүнэн кэтэх сүөһүлээх ыаллар 70 %-нара Ил Дархан Айсен Сергеевич киллэрбит мэхэньиисимин өйөөтүлэр! Ол да иһин 2020 сылга ыанар ынахтарын ахсаанын аҕыйаппатылар, ынах буолар эдэр сүөһүлэри кыстаттылар.

Ил Дархан Айсен Сергеевич тыа сирин сайыннарыыга сөптөөх мэхэньиисими киллэрэн, тыа сирин дохуоттаах оҥорууга саҥа саҕахтары арыйда, сайдыы сөптөөх хайысхатын тобулла, чопчулаата дии саныыбыт!

Үөһээ Бүлүү улууһун

Балаҕаннаах нэһилиэгин баһылыга,

СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ
Степан Дмитриев.