Агафья Егоровна 5 саастааҕар ийэтэ ыалдьан күн сириттэн бараахтаабыт. Улахан эдьиийэ Өкүлүүнэ аҕатынаан балыстарын, бырааттарын көрөн-истэн, интернакка, детдомҥа биэрбэккэ атахтарыгар туруорбуттар. Ийэбит 8-9 сааһыгар оскуолаҕа киирэн үөрэнэн 7 кылааһы бүтэрбитэ. Сэрии саҕаланыыта 15-16 саастаах кыыс холкуоска үлэтин саҕалаабыта. Маҕаһыыҥҥа бэрэдэ­биэһинэн, ааҕар балаҕаҥҥа, сэбиэккэ сэкирэтээринэн үлэлээбит. Аччык дьыл ыарахаттарын этинэн-хаанынан билбит. Кини кэпсииринэн, аччыктааһын 3 сыл устата барбыт. Бу ыарахан кэмнэргэ кинилэр балыктаан, бултаан, кутуйах хасааһын көрдөөн булан, арыт турааҕы бултаан үссэнэн арыычча туораабыттар. Киһи бөҕө, ыал ыалынан хоргуйан өлбүттэр. Оннооҕор уонча сүөһүнү сиэбит ыал өлбүттэрэ диэн кэпсиир. Сэрии кэнниттэн ферма сэбиэдиссэйинэн ананан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Ыраах-ыраах сытар фермаларын кэрийэригэр сайын аты миинэн, кыһын сыарҕалаах атынан сылдьан үлэ хаамыытын, сүөһүлэр туруктарын, үлэһиттэр олохторун-дьаһахтарын кэмигэр бэрэбиэркэлээн, сөптөөхтүк дьаһайан холкуос сайдыытыгар улахан кылаатын киллэрсибитэ. Үлэтигэр олус бэриниилээх, кыһаллыгас, бэрээдэктээх диэн куруук хайҕанарын саастыылаахтара кэпсииллэрэ. Талааннаах, кэскиллээх үлэһит кыыһы бэлиэтии көрөн Дьокуускай куоракка холкуос бэрэссэдээтэллэрин бэлэмниир оскуолаҕа үөрэттэрэ ыыппыттара. Оччотооҕуга Дьокуускайга пароходунан ыйы быһа айаннаан тиийбиппит диэн кэпсээччи. Айаннарыгар ыаҕыйаҕа тапталлыбыт ынах арыытын мунньунан илдьэ бараллар эбит уонна харыстаан кыһыны быһа сииллэр үһү. Ол гынан, туйгуннук үөрэнэн бүтэрэн дипломнаах дойдутугар эргиллибит.

Аҕабыт Егор Егорович оскуолаҕа үөрэнэн 7 кылааһы бүтэрэн, 1945 сыллаахха 18 сааһын туолаат Сэбиэскэй Армия кэккэтигэр сулууспаҕа ыҥырыллан Приморскай кыраайга тиийэр. Онтон Японияны утары сэриигэ (1945 с.), биир өттүттэн ССРС уонна Монголия, иккис өттүттэн Япония уонна Маньчжоу-Го икки ардыларыгар 1945 сыллаахха атырдьах ыйын 8 күнүттэн балаҕан ыйын 2 күнүгэр  диэри Маньчжурия, Корея, Сахалин сирдэригэр буолбут сэриигэ кыттар. Сэрии кэнниттэн сулууспалыыр чааһыгар төннөр. Суруксутунан сылдьар, радист идэтин баһылыыр. Сүрдээх кырасыабай, каллиграфическай буочардаах буолан, кинини салгыы сулууспалыы хааларыгар эппиттэринэн, 9 сыл тухары сулууспалаан 1954 сыллаахха дойдутугар эргиллэр. Ийэбит Агафья Егоровналыын эрдэттэн билсиһэн, сэрии инниттэн доҕордоспуттар, инньэ гынан аҕабыт кэлээтин холбоһон ыал буолбуттар. Эдэрдэр дьиҥнээх тапталларын 9 сыл устата бүөбэйдээн, харыстаан илдьэ сылдьыбыттарын, билигин да кэпсээтэххэ, истибит дьон соһуйаллар, сөҕөллөр да.  Егор Егорович радист идэлээх буолан кинилэр Ньурбаҕа көһөн киирэн олохсуйбуттар. Утуу-субуу икки кыыс, икки уол оҕоломмуттар. Агафья Егоровна Ньурбаҕа киириэҕиттэн бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар дылы Ньурбатааҕы промкомбинат, онтон быткомбинат тэрилтэлэригэр иистэнньэҥинэн, кассирынан, кладовщигынан эҥкилэ суох үчүгэйдик үлэлээбитэ. Уопсастыбаннай үлэҕэ тэрилтэ парткомун сэкирэтээринэн, идэлээх сойуус кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн талыллан уһуннук норуотун иннигэр бэриниилээхтик сулууспалаабытын элбэх ахсааннаах бочуотунай грамоталара, мэтээллэрэ туоһулууллар. Билигин бииргэ үлэлээбит эдэр кэллиэгэлэрэ куруук билсиһэ тураллар, үтүө тылларынан угуттууллар. Чуолаан, кини үтүө санаалааҕын, дуоспуруннааҕын, киэҥ-холку майгылааҕын, элбэххэ үөрэппитин бэлиэтииллэр.

Аҕабыт Егор Егорович авиапорт тэрилтэтигэр метеостанцияҕа радиһынан, завхоһунан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Өр сыл сулууспалаабыт уонна авиапредприятие курдук улахан тэрилтэҕэ араас омук  дьонун кытта алтыһар буолан, нууччалыы олус ыраастык саҥарара. Уһун дьылыгыр уҥуохтаах, байыаннайдыы быһыылаах-таһаалаах, сахаҕа сирдэрбэт кырасыабай көрүҥнээх киһи этэ. Наһаа бэһиэлэй, куруук үөрэ-көтө сылдьар, чэпчэки, судургу майгылааҕа, аһыныгас, үтүө дууһалааҕа. Киһиэхэ барытыгар биир тэҥ үчүгэй сыһыаннааҕа. Аҕабыт  эрдэ 1972 сыллаахха 45 сааһыгар  оһолго түбэһэн бу дойдуттан арахсыбыта.

Салгыы ийэбит соҕотоҕун 4 оҕотун атахтарыгар туруортаабыта. Улахан киһи буолан баран санаатахха, ийэбит сүрдээх дуоспуруннаах, кытаанах санаалаах, өйдөөх-төйдөөх, үлэһит, мындыр саха дьахтара буолан, биһигини дьонтон итэҕэһэ суох, куһаҕаҥҥа убамматах, бэрээдэктээх дьон гына иитэн таһаардаҕа. Сэриигэ баран өлбүт убайын уола, таайбыт Захаров Дмитрий Иванович ийэбитигэр сүрдээҕин көмөлөспүтэ, билигин Күндээдэҕэ биир убаастанар кырдьаҕас ыал. Кини элбэх оҕолоох дьиэ кэргэннээх да буоллар, отунан-маһынан көмөлөһөн улаханнык абырыыра. Уокка оттор мас, кээһиллибит от тыраахтырынан тиэйэн киллэрэн биэрэрэ. Таайбыт кыр­дьаҕас эдьиийэ кыра эрдэҕинэ, ыарахан оҕо сааһыгар көрсөн-харайсан көмөлөспүтүн биһиги билэр буолан, күн бүгүҥҥэ дылы олус үчүгэйдик билсэн олоробут. Күн бүгүҥҥэ дылы эдьиий-быраат дэһэн олус истиҥ сыһыаннаахтар.

Агафья Егоровна, Егор Егорович оҕолорун туһунан кэпсиир буоллахха. Улахан кыыс Раиса Егоровна кассирынан, сибэкки маастарынан пенсияҕа барыар дылы быткомбинакка ситиһиилээхтик үлэлээбитэ, кэргэнэ Еремеев Василий Федулович — райсоюз ветерана. Уола Копылов Николай Егорович республика бэчээтин — «Ил Түмэн» хаһыат үлэһитэ, «За вклад в развитие печати РС(Я)» бэлиэ хаһаайына, кэргэнэ Люба нолуок инспекциятын исписэлииһэ, биир уол оҕолоохтор.

Людмила Егоровна — 40 сыл ыстаастаах учуутал, Саха Республикатын үөрэҕириитин туйгуна, Россия уопсай үөрэхтээһинин бочуоттах үлэһитэ, Ньурба 2 №-дээх орто оскуолатын социальнай педагога, үс уол оҕолоох. Улахан уол Алексей — «Металлторг» ТЦ сетевой администратора, кэргэнэ Катя юрист үөрэхтээх, уоллаах кыыс оҕолоохтор. Орто уол Кеша сварщик идэлээх, өрөспүүбүлүкэ олох-дьаһах хаһаайыстыбатын сварщиктарын бастакы күрэҕин кыайыылааҕа, кэргэнэ Алена детсадка оҕо иитээччинэн үлэлиир, 4 оҕолоохтор. Кыра уол Максим — Саха Республикатын суолларын управлениетын отделын начальнига.

Егор Егорович Ньурбаҕа биир биллэр көмүс маастарынан быткомбинатка үлэлээн пенсияҕа тахсыбыта. Кэргэнэ Ирина учуутал идэлээх, Саха Республикатын үөрэҕириитин, физкультура уонна спорт туйгуна. Улахан уоллара Евгений — мэрия СЭГХ исписэлииһэ, кэргэнэ Лена продавец-кассир идэлээх, 3 оҕолоохтор. Кыра уол Олег — Тиксиитээҕи судприставтар отделларын сотруднига, Чечня сэриитин ветерана, кэргэнэ Валя — физкультура учуутала, үс кыыс оҕолоохтор. Андрей Егорович, кэргэнэ Лидия Ивановна, улахан кыыстара Анна үһүөн урбаанньыттар. «Лучший предприниматель г.Нюрба-2010 г.» номинация кыайыылаахтара, Ньурбаҕа дьон сөбүлээн сылдьар «Амтан» маҕаһыыннаахтар. Лидия үрдүк үөрэхтээх экономист-бухгалтер идэлээх. Анна Санкт-Петербургдааҕы экономическай университеты бүтэрэн маркетолог сэдэх идэлээх. Анна биир уол оҕолоох. Орто уол Слава автодьыаланан дьарыгырар урбаанньыт, кэргэнэ Милена — иис маастара, уоллаах кыыс оҕолоохтор. Кыра уол Петя — саха кыһатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ.

Билигин номнуо бэйэбит сааһыран бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор биэнсийэлээх дьоммут, эһэ-эбэ буолар дьолун билэн сиэннэрбитин бүөбэйдэһэбит. Ийэлээх аҕабыт барахсаттар иитиилэринэн, такайыыларынан дьон тэҥэ оскуоланы бүтэрэн, идэ ылан, тэрилтэҕэ сирдэрбэккэ үлэлээн-хамсаан кэллибит. Аҕабыт Копылов Егор Егорович, Аҕа дойду Улуу сэриитин бэтэрээнэ, баара буоллар, үлэ, тыыл бэтэрээнэ буолуо этэ. Ийэбит Копылова Агафья Егоровна — үлэ, тыыл бэтэрээнэ, сэрии кыттыылааҕын огдообото. Кини быйыл ыам ыйын 9 күнүгэр Кыайыы 75 сыллаах үбүлүөйүгэр 94 сааһын томточчу туолла. Бүгүҥҥү күннээҕинэн кини түөрт оҕо, талбыт курдук икки кыыс, икки уол күн-күбэй ийэтэ, аҕыс уол, биир кыыс тапталлаах эбэтэ, уон кыыс, сэттэ уол үтүөкэннээх хос эбэтэ буолан олоҕунан дуоһуйан, оҕолоругар-урууларыгар үтүө сүбэһит, олохторун алгыстаан түс-бас олорор. Оҕолордооҕун билэн улахан кыыһа Раиса Егоровна уонна күтүөт Еремеев Василий Федулович дьиэ кэргэннэригэр кырдьар сааһыгар сылаастык-сымнаҕастык бүөбэйдэтэн олоҕун салгыыр. Кырдьан кулгааҕынан үчүгэйдик истибэт кыһалҕалаах да буоллар, уруккуну-хойуккуну эндэппэккэ барытын өйдүү-саныы, кэпсии-ипсии олорор. Билигин да өйө-санаата, саҥата-иҥэтэ, доруобуйата этэҥҥэ.

Кыыстара Людмила БЕЛЕНКОВА