Салайааччыбыт Ноговицына Марфа Иннокентьевна биир санаалаахтарын түмэн, доруобуйабытын көрүнэргэ ыҥыран, баҕалаахтар дьарыктанан саҕалаабыппыт. Түмсүү тэриллиэҕиттэн 40-ча киһи дьарыктанна. Билигин утумнаахтык 13 киһи күнүһүн дьарыктанар. Сайынын 9 киһи сарсыардааҥҥы сэрээккэҕэ сылдьар, манна уоппускабытыгар сайылыы тахсыбыт куоракка олорор биир дойдулаахтарбыт сылдьан, доруобуйаларын тупсарыналлар. Дьарыкка сылдьар дьон сэрээккэ туһатын чахчы билэн, күнүскү дьарыкка нэдиэлэҕэ иккитэ, сорохтор сарсыардааҥҥы сэрээккэҕэ күн аайы утумнаахтык сылдьаллар. Ол курдук, тиһигин быспакка сырыттахха, үрдүк  хаан баттааһына  түһэр, бронхит, астма, сүрэх ыарыылара намырыыллар. Ону таһынан, саамай үчүгэйэ, киһи эдэригэр түһэр, мэлдьи үөрэ-көтө сылдьар, барыга бары көхтөөх буолар. Үксүбүт сааһырбыт, үлэлээбэт дьиэ хаһаайкалара сылдьабыт. Түмсүүбүтүгэр көрсөн кэпсэтэн-ипсэтэн сэргэхсийэбит. Дьарыкпыт үс чаастан турар: сүһүөхтэри хамсатар, сылыйар эрчиллиилэр, А.П.Стрельникова тыыныытын гимнастиката уонна эрчим эбэр ис турук даоскай эрчиллиилэрэ. Скандинавскай хаамыынан бириэмэлэринэн көрөн, эмиэ дьарыктаналлар. Дьарыкка сылдьыбыттар доруобуйалара лаппа тупсубутун бэлиэтииллэр. Дьарык таһынан уопут атастаһабыт-тарҕатабыт, дьону үөрэтэбит. Бөһүөлэккэ ыытыллар бары тэрээһиннэргэ актыыбынайдык кыттабыт, дьыл араас кэмнэригэр айылҕаҕа тахсабыт. Сылын аайы  Ньукуолуҥҥа Орто, Балыктаах эбэлэрбитин ыраастыыбыт, анал сиэр-туом ыытабыт. Эбэлэрбит көй салгыннарынан тыынан, дуоһуйа сынньанан кэлэбит. Доруобуйаны оҕо эрдэхтэн көрүнүү суолтатын билиһиннэрэр сыалтан М.А.Захарова 2011-2015 сылларга уола үөрэнэр кылааһыгар оҕолорго дьарык ыыппыта. Эбиэт кэнниттэн буолан, начаалынай оскуола оҕолоро ким баҕалаах бары сылдьыбыттара. Онтон "Доруобай буол" диэн девизтээх улахан оскуолаҕа сарсыарда 8-тан кэлэн хамсаныылары оҥотторбута. Оҕолор оҥороллорун сөбүлүүллэр этэ. Бары  араас спортивнай секцияларга сылдьаллара, мээнэ ыалдьыбат этилэрэ. Марфа Иннокентьевна эмиэ 2019-2020 сылларга билигин төрдүскэ үөрэнэр оҕолорго күнүс сэрээккэлэппитин оҕолор сөбүлээбиттэрэ. Билигин хааччахтар баалларынан ким баҕалаах хаалыктаах хаамыынан дьарыктаналлар, сорохтор көннөрү хаамаллар. Салгыҥҥа сылдьан-хааман доруобуйаларын бөҕөргөтүнэллэр. Түмсүүбүтүн сэргээннэр 2017 сыллаахха "Чэгиэн-чэбдик буол" диэн тэлэбиисэринэн биэриигэ киирэн кыттыбыппыт. 2019 сыллаахха  "Эйгэ" түмсүү ыҥырыытынан Дьокуускайга маастар-кылаас ыыппыппыт.  Уопут атастаһыытыгар Дьокуускайга "Чэбдик" профилакторийга, өрөспүүбүлүкэтээҕи инбэлииттэр реабилитационнай кииннэригэр, "Эйгэлэргэ" Доҕордоһуу болуоссатыгар, "Ника" банкеттыыр саалаҕа, Уус Алдаҥҥа, Чурапчыга, Аммаҕа, Хаҥаласка, Намҥа, Майаҕа маастар-кылаастары ыыппыппыт. Марфа Иннокентьевна ыҥырдахтарына, соҕотоҕун да тиийэн, маастар-кылаастары ыытар. Бу сылларга дьоҥҥо доруобуйаларын эрдэттэн көрүнэргэ элбэх сүбэни биэрдэ. "Доруобуйаҕар бэйэҥ кыһан" диэн  кинигэ таһааттарбытын элбэх киһи сакаастаан ылан туһаммыттарын биллэрэн, элбэх дьон махталын ылыан ылла.  Марфа Иннокентьевна сыралаах үлэтэ сыаналанан "Лучший общественный инструктор по физической культуре РС(Я)" диэн 2020 сыллаахха анал бэлиэни  ылбыта. РФ уопсай үөрэҕин Бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕин туйгуна, СӨ гражданскай инициативаларын туйгуна Марфа Иннокентьевна ити курдук  доруобуйаны эдэр эрдэхтэн харыстаатахха, мэлдьи бөҕөргөтө сырыттахха, киһи үйэтэ уһуур, чөл туруктаах буолар диэн  санаанан салайтаран, биир санаалаахтарын түмэн дьарыктыыр "Доруобуйа" түмсүүтэ үлэтин тэтимнээхтик ыытар, инникитин өссө элбэх былааннаахтар. Быйылгы сылга саҥа сүүрээн быһыытынан дьиэҕэ олорор кырдьаҕастары доруобуйаларын тупсаралларыгар көмөнү тэрийиини киллэрдибит. Доруобуйабыт бэйэбититтэн эмиэ тутулуктааҕын өйдүөҕүҥ, сэрээккэлээҥ, доруобай буолуҥ! Чөл олох, сырдык санаа, үтүөҕэ тардыһыы баар буола турдун!

Мария Захарова, Балыктаах.