Издательский дом Редакция Подписка
Погода в Якутске: . -6 oC

Сүрүн сонуннар

Бүгүҥҥү сонуннар

Бэлиитикэ

Экэниэмикэ

Нэһилиэктэри хааччыйар кыһыҥҥы суол кэскилэ

Сахабыт Сиригэр төгүрүк сыл массыына сылдьар суола суоҕуттан сылтаан, Дьокуускайтан кытыы сытар улуустарга, Уһук хоту аһы-үөлү, туттар тэрили, уматыгы кыһыҥҥы суолунан тиэрдэллэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ 37,8 тыһ. км. уһуннаах массыына суола баарыттан 31,1% кытаанах…
14.03.24 18:34

Уопсастыба

«Ыллаа-туой, байааным» куонкурус -- доҕордуу түһүлгэтэ

Ытык Күөлгэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитин, култууратын, муниципальнай сулууспатын туйгуна, Томпо улууһун Байаҕантай уонна Таатта улууһун Октябрьскай нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо ааттары Орто дойдуга олорор кэмигэр…
19.03.24 19:24

Култуура

Дьааҥылар артыыстары тыыннаах тойугунан көрүстүлэр

"Артыыстар иhэллэр үhү",- диэн үтүө сурах дьааҥыларга өссө тохсунньу ыйга иhиллибитэ. Онон өр күүппүт артыыстарын көрсөөрү олохтоохтор кэлэр - барар күннэрин эрдэттэн аттаран, астарын-таҥастарын бэлэмнээбиттэрэ ыраатта. Болдьохтоох күн үүммүтүгэр күндү…
07.03.24 11:40

Түһүлгэ

Сааскы сандал күннэр сардаҥа ыһыаҕын ыһаллар

Хонон турдах аайы хонноҕо аһыллан, утуйан турдах аайы уутуйан туран эбиллэр, өрөөн турдах аайы өһүллэн иһэр сааскы сандал күннэр сардаҥа ыһыаҕын ыһаллар, күн үҥкүүтүн үҥкүүлүүллэр. Үрүҥ хаар үрүт үрдүгэр дьэҥкир куруһуба былаатын бүрүнэр, маҥан хаар хат - хат…
13.03.24 10:52

Тыа сирэ

Андрей Находкин: Дьон күннээҕи кыһалҕаны эрэ буолбакка, тыа сирин сайдыытыгар кэскиллээх этиилэри туруоруста

Ил Түмэн сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин бу күннэргэ бэйэтин уоукургар - Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар үлэлиир. Кини улуус баһылыга Дмитрий Тихоновы кытта улуус нэһилиэктэринэн сылдьан…
03.02.24 09:00

Дойдуга бэриниилээх буолуу сыла

Эһиил Пионерия төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэхпит

Бүгүн, алтынньы 1 күнүгэр, Москуба куоракка «Кыайыы» түмэлигэр Норуоттар икки ардыларынааҕы «СПО-ФДО» оҕолор уопсастыбаннай түмсүүлэрин сойууһун ассамблеята ыытылла турар. Арассыыйа эригийиэннэриттэн уонна СНГ дойдуларыттан кэлбит делегаттар сайдар саҕахтары…
01.10.21 23:59

Устуоруйа

Устуоруйа

Стамбулга мунан хаалбыппар Таҥара көмөлөспүтэ

2000 сылларга дуоллар 24-25 солк. этэ, онон Сочига барардааҕар Турцияҕа сынньаммыт быдан чэпчэки буолара. Сылаас, ыраас муораҕа күөлэһийэ сөтүөлээн, үгүс-үтүмэн аквапаркаҕа хатааһылаан, бассейнҥа сөрүүкээн, рестораҥҥа төһөнү кыайаргынан ас арааһын амсайан,…
31.08.23 20:56

Киһи аймахтан  бастакынан сэбиэскэй космонавт Юрий Гагарин халлаан куйаарыгар көппүтэ муус устар 12 күнүгэр 60 сылын туолар. Онон сибээстээн Саха сирэ космонавтиканы кытта ситимнээх түгэннэрин бэлиэтиибит. 

Киһи аймахтан  бастакынан сэбиэскэй космонавт Юрий Гагарин халлаан куйаарыгар көппүтэ муус устар 12 күнүгэр 60 сылын туолар. Онон сибээстээн Саха сирэ космонавтиканы кытта ситимнээх түгэннэрин бэлиэтиибит. 

 Юрий Гагарин 1968 сыллаахха Таатта Баайаҕытын V кылаастарыгар хоруйдаан суруйбут суруга баар.

1 3

1961 с. Ю.А. Гагарин “Восток” космическай хараабылынан халлаан куйаарыгар көтөрүгэр, космостан сигналларын Ньурбаттан төрүттээх Александр Григорьевич Тимофеев тута олорбута. Ону туоһулуур сурук үлэтин киниискэтигэр баар – “За успешное обслуживание первого в мире полета советского человека на корабле спутника “Восток”, объявлена благодарность и денежняя премия”. Онтон 1965 с. Александр Григорьевич “ССРС Бочуоттаах радиһа” үрдүк ааты ылбыта.  Киниэхэ анаан быйыл Ньурбатааҕы норуоттар доҕордоһууларын түмэлигэр инсталляция оҥордулар.

горигорьев

Гагарин ийэтэ Анна Тимофеевнаҕа аналлаах пааматынньык 2001 сыллаахха Смоленскай уобалас Гагарин куоратыгар аһыллыбыта. Бу өйдөбүнньүгү туруоруу идиэйэтин этээччи, оҥорорго көҕүлээччи – СӨ бастакы Бэрэсидьиэнэ М.Е. Николаев. Скульптура ааптара -- саха худуоһунньуга, Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Эдуард Пахомов.2 1

Дьокуускайга 95 саастаах Мария Егоровна Борисова олорор. Кини кэргэнэ Семен Захарович Борисов КПСС уобаластааҕы кэмитиэтин бастакы сэкирэтээрэ этэ. Ити 1951-1965 сылларга. Ол кэмҥэ кинилэр Юрий Гагарины көрсүбүт хаартыскалара баар.

0dc4e67b ec7a 46e3 9317 5972a7715f3e

Гагарин космоска көппүтүн чиэһигэр поэт Альберт Бүлүүйскэй 1961 сыл муус устар 25 күнүгэр "Ленинскэй знамя" хаһыакка "Киһи көттө!" диэн бэртээхэй хоһоонун бэчээттэппитэ.

7e33a9f3 1e9d 471e 9e4d b6aeb51e8ff3 

Звезднай куоракка космонавтары бэлэмниир Ю.А. Гагарин аатынан научнай-чинчийэр кииҥҥэ өр кэмҥэ Амматтан төрүттээх Саргылаана Захарова үлэлээбитэ. Халлаан куйаарыгар көтөр эр бэртэрин уйулҕаларын тургутара. Билигин Саргылаана Егоровна Москватааҕы авиационнай институт (МАИ) уопсастыбаны кытта сибээскэ уонна маассабай коммуникацияҕа кафедратын доцена. 40-тан тахса научнай үлэ ааптара. Амма лиссиэйигэр сылын ахсын “Старт в космос” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи дистационнай олимпиаданы тэрийэн ыытар.

3 1

Нерюнгри куоракка олорор кыраайы үөрэтээччи, Ил Түмэн дьокутаата Александр Кошуков салайар "Мир времени" диэн историческай мусуойугар 1962 сыллаахха тахсыбыт "Москва" диэн кинигэ хараллан сытар. Онно 30 биллиилээх киһи автографа баар. Хаартыскаҕа көрүҥ эрэ, хаҥас үөһэ муннукка Гагарин бэйэтэ илии баттаабыта көстөр. Бу автографтары генерал-майор Метвей Трофимович Чернышев хомуйбут. 

45dc9cad c59d 45e6 9058 9ce7e80196ba   

Дьокуускай биир улахан уокуруга Ю.А. Гагарин аатын сүгэр. 1992 сыллаахха Гагарин болуоссатыгар бастакы космонавт бүүһүн туруорбуттара. 2020 сыл күһүнүгэр Гагарин аатынан култуура уонна аныгы ускуусутуба киинэ саҥа дьиэҕэ көспүтэ.

5 1

Юрий Гагарин космоска көппүтэ 55 сылыгар «Гагарин планетата» диэн норуот оҥоһугун Бүтүн Арассыыйатааҕы быыстапкатыгар саха маастардара кыбытык тигиинэн арт-бырайыак оҥорбуттара. Бу сиэдэрэй үлэлэрин Германия Эрфурт куоратыгар улахан быыстапкаҕа көрдөрбүттэрэ. Ол иннинэ 2011 с. Анна Зверева эмиэ кыттан турар.

4 1

Саха сирин космонавтика тиэмэтин кытта аҥаардас Гагарин эрэ ситимнээбэт. Бастатан туран, “Илин”, “Байконур” космодромнартан көтөр ракеталар сорох сүһүөхтэрэ биһиги өрөспүүбүлүкэбит тайҕаларыгар түһэллэр.

6

1965 сыллаахха Дьокуускайга Сэбиэскэй Сойуус икки төгүллээх Геройа, халлаан куйаарыгар үстэ тахса сылдьыбыт космонавт Валерий Быковскай кэлэ сылдьыбыта. Мииринэйгэ тиийэн, ГЭС үлэһиттэрин кытта көрсүбүтэ. 2011 сыллаахха Чернышевскайга киниэхэ аналлаах өйдөбүнньүк дуосканы арыйбыттара. Киин куорат биир уулуссата В.Ф. Быковскай аатын сүгэр.

о7

Сахалар, дьиҥэр, 70-с сылларга космонавтаммыт буолуохтаах этибит. Ньурбаттан төрүттээх Валентин Капитонович Иванов Ейскэйдээҕи авиационнай училищеҕа үөрэммитэ. Туйгуннук бүтэрэн, Гагарин аатынан салгын-байыаннай академиятыгар киирбитэ. 1968 с. “Ыйга тахсыы” диэн бырагырааманан 200 лүөччүгү сүүмэрдээн, көтөргө бэлэмнээн саҕалаабыттара. Олор истэригэр В.К. Иванов хабыллыбыта. Хомойуох иһин, эһиилигэр сөмөлүөт саахалыгар түбэһэн, хаҥас илиитин тарбахтарын быстарарга күһэллибитэ. Онон баҕа санаата туолбатаҕа. Ол оннугар учуонай буолбута. “Аэронавигация” диэн улахан тэрилтэ генеральнай дириэктэригэр тиийэ үүммүтэ.

8

Гагарин кэнниттэн иккис нүөмэрдээх космонавт Герман Титов Саха сиригэр кэлэ сылдьыбыта. Кини аатын Дьокуускай биир уулуссата сүгэр уонна 2020 сыл  балаҕан ыйыгар бүүһүн туруорбуттара. 

 123059

 Ньурба куорат 2-с оскуолатыгар үөрэммит Дмитрий Кондратьев 2010 сыллаахха "Союз ТМА-20" хараабыл хамандыырынан ананан, аһаҕас космоска 159 суукка 7 чаас сылдьыбыта.

9

Арассыыйа Геройа, космонавт Олег Кононенко саха хомуһун куйаарга илдьэ тахсыбыта. Оонньуурун спутник нөҥүө көрбүппүт. Өссө Өксөкүлээх Өлөксөй “Хомус” хоһоонун аахпыта. 192 суукка устата куйаарга сылдьыбыт хомус билигин Дьокуускайга Хомус түмэлигэр хараллан сытар.

101

 Саха сиригэр Космонавтика уонна авиация мусуойа Уус Алдан Дүпсүнүгэр баар. Авиатехническай училищены бүтэрбит, кэлин география учуутала буолбут Иван Данилович Жирков тэрийбитэ. 1974 сыллаахха таҥара дьиэтин иһигэр аһыллыбыта. 1999 сылтан бу түмэл АМКОС (Ассоциации музеев космонавтики России) чилиэнэ. Билигин мусуой 25 салаалаах, 7 000 кэриҥэ  экспонаттаах.     

11

2019 с. космонавт-летчик, РФ Судаарыстыбыннай Думатын дьокутаата, Бүтүн Арассыыйатааҕы "Юнармия" уопсастыбаннай хамсааһын киин ыстаабын начаалынньыга  Романенко Роман Юрьевич Саха сиригэр кэлэн барбыта. Космонавтика уонна авиация мусуойа тэриллибитэ 45 сылынан,  Уус Алдан улууһун Дүпсүнүгэр тахса сылдьыбыта. 

романеннко4

2014 с. РФ Геройа, космонавт-лүөччүк Федор Юрчихин  оччолорго Дьокуускай мээрэ Айсен Николаевка сыл аҥаара космоска сылдьыбыт  киин куорат былааҕын туттарбыта. 

main thumb

Өссө да бу тиэмэҕэ элбэҕи кэпсиэххэ сөп. 1991 сыллаахха Климент Иванов салайааччылаах дэлэгээссийэ Байконурга тиийэн, Саха сиригэр тобоҕу быраҕыыны тохтотор туһунан кэпсэппиттэрин, "Саха ыччата -- бырамыысыланнаска" бырайыагынан өрөспүүбүлүкэ үөрэнээччилэрэ “Илин” космодромҥа бара сылдьыбыттарын, сэбиэскэй космонавтар Павел Попович, Борис Егоров, Василий Лазарев (барыта13 киһи кэлэ сылдьыбыта) ыалдьыттаабыттарын, о.д.а. арааһы. . Онон Саха сирэ космонавтика эйгэтиттэн ыраах буолбатах, өссө бэйэбит ыччаппыт халлаан куйаарыгар көтөрүн күүтэбит.

  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Комментарии (6)

This comment was minimized by the moderator on the site

Бэрт статья Элбэ5и биллим. Махтабыл

This comment was minimized by the moderator on the site

Элбэх да событие связаннай эбит

This comment was minimized by the moderator on the site

Космонавтика күнүгэр анаммыт ыстатыйалартан бу саамай ордук эбит!

This comment was minimized by the moderator on the site

Билбэтэхпин биллим=))) Бэрткэ мунньан сырдаппыккыт=)

This comment was minimized by the moderator on the site

Очень интересная подборка фактов, каждый из которых может претендовать на отдельную статью. Полет Гагарина в космос это действительно триумф советского человека, абсолютная любовь к нему и такая боль потери...

This comment was minimized by the moderator on the site

Хаартысканан сэhэргиир матырыйаал олус сэргэх да буолар эбит👍👍👍

Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.

Оставьте свой комментарий

  1. Опубликовать комментарий как Гость.
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением