Олоҕун омоон суолунан

Владимир Лонгинов 1919 сыл балаҕан ыйын 2 күнүгэр Горнай (оччотооҕуга Нам улууһа) Бэс Күѳлүгэр тѳрѳѳбүт. Урут наар Уус Алдан Тандатыгар дииллэрэ. Лонгиновтар манна Эдьигээнтэн 1912 с. кѳһѳн кэлбиттэр. Дионисий Евстафьевич Бэс Күѳллээҕи Иннокентьевскай таҥара дьиэтигэр аҕабыытынан 8 сыл үлэлиир. Онтон Уус Алдаҥҥа баран олохсуйаллар. 1930 сыллаахха Дьокуускай куоракка киирэллэр.

Эдьиийэ Валентина Дионисовна Стрекаловскаяны кытта Владимир Үѳhээ Бүлүүгэ барсар. Онно сэттэ кылааhы бүтэрэр уонна 1938-1939 сс. сибээс линиятыгар арыаллааччынан үлэлиир. 1939 с. сэтинньитигэр бухгалтердар куурустарын бүтэрэн, Томпоҕо страховой инспекторынан анананар. 1941 с. атырдьах ыйыгар Дьокуускай военкоматынан ыҥырыллан, Аҕа дойдуну кѳмүскүүр сэриигэ барар.

  Хорсун буойун

Суворов уонна Богдан Хмельницкэй уордьаннаах Краснознаменнай 206-с дивизия, Кутузов уордьаннаах Плоштенскай 722-с полкатын I стрелковай батальонун пулеметнай ротатын отделениетын хамандыыра этэ. Бу полк 1942 с. Воронеж куорат анныгар кыргыhыыга кыттыыны ылбыта. Сумскай, Курскай уобаластары босхолуурга Владимир Лонгинов 4 тѳгүл бааhырбыта. 1943 сыл балаҕан ыйын 15 күнүн түүнүгэр старшай лейтенант Савченко I ротатын састаабыгар маҥнайгынан Днепр ѳрүһү туорааhыны саҕалаабыта. Батальон сүтүгэ суох туораан, арҕаа биэрэккэ плацдармы былдьаан ылан бѳҕѳргѳтүммүтэ. Бу операцияҕа Владимир Лонгинов бэйэтин пулеметун уотунан 80-тан тахса, онтон балаҕан ыйын 29 күнүгэр 60-тан тахса өстөөҕү кыдыйбыта. Плацдарм иhин хорсуннук сэриилэспит старшай сержант Владимир Дионисович Лонгиновка ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун 1943 сыл алтынньы 25 күнүнээҕи ыйааҕынан «Кыhыл Сулус» мэтээли туттаран туран, Сэбиэскэй Сойуус Геройун аата иҥэриллибитэ. Өссө Ленин уордьаннаах.

  Мөккүөр

Владимир Лонгинов биографиятыгар биир мѳккүѳрдээх түгэнинэн ханнык сиргэ тѳрѳѳбүтэ буолара. 2005-2006 сылларга өрөспүүбүлүкэ хаhыаттарын нѳҥүѳ Геройу “былдьаhар” хабааннаах ыстатыйалар тахсыталаабыттара. Бу мѳккүѳр тѳрүѳтүнэн СӨ үтүѳлээх учуутала, Горнай улууһун Бочуоттаах гражданина, кыраайы үѳрэтээччи М.Е. Тимофеев 1975 с. ахсынньытыгар, Судаарыстыбаннай архыыпка оройуон историятын үѳрэтэ сылдьан, В.Д. Лонгинов 1939 сыллаахха толорбут 8 илиистээх тус дьыалатын уонна автобиографиятын булбута буолар. Бу докумуоннарга Владимир Лонгинов бэйэтин илиитинэн оччотооҕу Нам улууһун Бэс Күөлүгэр төрөөбүтүн суруйбут.

Ити чахчыны дакаастыыр соруктаах «Герой олоҕун омоон суолунан» өрөспүүбүлүкэтээҕи экспедицияны тэрийбиппит. В.Д. Лонгинов аатынан Атамай орто оскуолатын эдэр учууталларын «Исток» түмсүүтэ көҕүлээн. Бу бырайыак 2019 сыллаахха РФ Президенин Гранын хаһаайына буолбута.

    Уус Алдаҥҥа

Бастакы экспедициябыт маршрута: Бэс Күөлэ-Бороҕон-Танда-Бээрийэ. Улуус, нэһилиэк, оскуола салалтата, үлэһиттэрэ кыттыылаах делегацияҕа киирсэн, «Лонгиновцы» ВПК (сал. А.Я. Ефремов) иитиллээччилэрэ Коля Яковлев, Уйусхан Максимов, Алеша Максимов, Марк Васильев, Алеша Макаров, Радомир Романов, Эрхан Федоров, хамандыыр Марат Винокуров Геройбут дьоллоох оҕо сааhа ааспыт Уус Алданын сиригэр сырыттыбыт. Кылаас чаастара, “тѳгүрүк остуоллар” ыытылыннылар. В.Д. Лонгиновка анаммыт пааматынньыктарга сибэкки дьѳрбѳтѳ, гирлянда ууран, Геройу чиэстээн, ахтан аастыбыт. Лонгинов туhунан театрализованнай дьүhүйүүнү, байыаннайдык хааман кѳрдѳрдүбүт. Бээрийэ нэһилиэгэр Лонгиновтар олоро сылдьыбыт дьиэлэригэр, маҥнайгы кылааска киирбит оскуолатыгар ыалдьыттаатыбыт.

Үөһээ Бүлүүгэ

Герой олох киэҥ аартыгар үктэммит Үөһээ Бүлүүтүгэр «Лонгиновцы» байыаннай кулууп иитиллээччилэрэ Марат Винокуров, Марк Васильев  Лонгинов олоҕун, кини сырдык аатын үйэтитэргэ аналлаах тэрээһиннэр тустарынан кэпсээн, “тѳгүрүк остуолу” арыйдылар. Түмүккэ  бииргэ үлэлэhэргэ былаан ылынылынна.

Томпоҕо

Хаандыгаҕа Тополинай баһылыга Н. Кладкина-Клышейко кэлэн, Герой туһунан сыаналаах ахтыыны биэрдэ. Томпоҕо Владимир Лонгинов страховой инспектордыырын таһынан, нэһилиэнньэни, оҕолору кэрийэ сылдьан, ааҕарга-суоттуурга үөрэппит эбит. Кинини ѳйдүүр соҕотох кырдьаҕас Татьяна Копырина этэринэн, Лонгинов олус үтүѳ майгылаах, сэмэй, хайа үрэхтэригэр сѳтүѳлүүрүн сѳбүлүүр ыччат эбит. Оройуоннааҕы бибилэтиэкэҕэ Лонгиновка аналлаах быыстапка, “тѳгүрүк остуол” тэрилиннэ. Кыайыы болуоссатыгар Лонгинов мемориальнай дуоскатыгар сибэкки дьѳрбѳтѳ уурулунна.

   Үйэлээҕи үөдүтэн                          

         Экспедиция түмүгүнэн Герой В.Д. Лонгинов Горнай улууһун Бэс Күөлэ бѳhүѳлэгэр тѳрѳѳбүтүн туоһулуур эбии 2 докумуон кѳhүннэ. 1940 сыллаахха Лонгинов бэйэтин илиитинэн суруйбут автобиографията уонна Томпо улууһугар үлэҕэ киирээри туран суруйбут каадыры учуоттааһын илииһэ. Ити чахчыларга олоҕуран, экспедицияҕа хомуллубут матырыйаалларынан, «Герой Советского Союза В.Д. Лонгинов» диэн аан бастакы фотоальбом-кинигэ күн сирин кѳрдѳ, «По следам жизни Героя» документальнай киинэ “Саха” НКИХ ханаалыгар сүрэхтэннэ.

Спартак Ефремов,

Коля Яковлев, «Лонгиновцы»

 ВПК иитиллээччилэрэ,

Т.А. Павлова учуутал.

Атамай, Горнай.